Ondes Martenot nedir? Ondes Martenot nasıl çalınır?
Theremin’e benzeyen yapısıyla dikkat çeken Ondes Martenot, 1928’de icat edildi. Bilim kurgu müziklerinden rock sahnesine kadar iz bıraktı.
MÜZİĞİN GÖZLE GÖRÜLMEYEN TELİ
yüzyılın başlarında geliştirilen elektronik müzik aletleri arasında en mistik olanlardan biri hiç şüphesiz Ondes Martenot. 1928 yılında Fransız mühendis ve müzisyen Maurice Martenot tarafından geliştirilen bu enstrüman, hem sesiyle hem de çalınma tekniğiyle klasik müzik anlayışını kökten değiştirdi. Theremin’e benzerliğiyle bilinse de, onu eşsiz yapan detaylar dikkat çekiyor: Klavyeli yapısına rağmen, aynı zamanda titreşimli teller ve özel bir halka mekanizmasıyla çalışıyor.
HEM GÖRSEL HEM İŞİTSEL BİR ŞÖLEN
Ondes Martenot, hem geleneksel bir klavye aracılığıyla hem de halka adı verilen kaydırmalı bir sistemle çalınır. Bu halka, çalan kişinin parmağına takılır ve ileri-geri hareketlerle ses frekansı değiştirilir. Bu yöntem sayesinde vibrato, glissando ve çığlık benzeri efektler yaratılabilir. Sesi, insan sesine benzeyen dalgalı bir yapıya sahiptir ve özellikle melankolik ya da mistik atmosferler yaratmada etkilidir.
NEREDE DUYDUK BİZ BU SESİ?
Bu tuhaf ama büyüleyici enstrüman, yıllar içinde birçok sanatçı ve besteci tarafından kullanıldı. En dikkat çeken örneklerden biri, Radiohead’in “How to Disappear Completely” şarkısı. Parçadaki hüzünlü ve hayaletimsi atmosferin büyük kısmı Ondes Martenot’un imzasını taşıyor. Aynı zamanda "Ghostbusters" film müziğinde de bu enstrümanın hayaletleri andıran sesi yer aldı. Ayrıca Olivier Messiaen gibi klasik müzik bestecileri de Ondes Martenot’u orkestralarına dahil etti.
GELECEĞİN MÜZİĞİ, GEÇMİŞTE ÜRETİLDİ
Günümüzün modern synthesizer'larının ilham kaynaklarından biri olan Ondes Martenot, halen deneysel müzik sahnesinde ve film müziklerinde kendine yer buluyor. Özellikle bilim kurgu ve korku türlerinde, insan sesine yakınlığı ve sürrealist tınıları nedeniyle tercih ediliyor. Dijital çağın gölgesinde analog bir yıldız gibi parlayan bu enstrüman, müzik teknolojisinin nereye evrilebileceğini gösteren nadir örneklerden biri.
ELEKTRONİĞİN SANATSAL YÜZÜ
Ondes Martenot’un hâlâ sahnelerde yer bulması, yalnızca sesinin değil, duygusal yoğunluk yaratma becerisinin de bir kanıtı. Bugün onu tanımayan müzikseverler, aslında çoktan kulak kabartmış olabilir; çünkü bu enstrümanın sesi birçok popüler yapımda perde arkasında büyü yaratmaya devam ediyor.