Türkiye Cumhuriyeti'nin 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ın vefatının üzerinden 37 yıl geçti!

Türkiye Cumhuriyeti'nin çok partili hayata geçişi sonrası Demokrat Parti'nin kuruculuğunu yapan ve Türkiye Cumhuriyeti'nin üçüncü cumhurbaşkanı olarak siyasete yön veren Celal Bayar'ın ölümünün üzerinden 37 yıl geçti. 

Bayar, ölüm yıl dönümünde siyasi isimler ve sevenleri tarafından anıldı. 

Celal Bayar kimdir?

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 22 Mayıs 1950 yılında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminde ülkemizin üçüncü cumhurbaşkanı seçilen Celal Bayar, asker kökenli olmayan ilk cumhurbaşkanı olarak görev almıştır.

Celal Bayar, 93 Harbinden sonra Bulgaristan’ın Plevne şehrinden Bursa’nın Gemlik ilçesine göçen, ilmiye sınıfına mensup fıkıh bilgini olan Abdullah Fehmi Efendi’nin oğludur.

Abdullah Fehmi Efendi’nin üçüncü çocuğu olarak dünyaya geçen Celal Bayar, Bursa’nın Gemlik ilçesine bağlı Umurbey köyünde doğmuştur.

İlk ve ortaöğretim eğitimini o dönem Gemlik’te müftülük yapan babası Abdullah Fehmi Efendi’nin yanında alan Celal Bayar, daha sonra Bursa’da İpek Meslek Yüksek Okulu ve College Francais de l’Assomption’da eğitim gördü ve memuriyet yaşamına atıldı.

Hukuk ve bankacılık alanlarında çalışan Bayar, 1907’de İttihat ve Terakki’nin Bursa’daki gizli kolu olan Küme adlı örgüte girdi.

1903 yılında ise Bursa İnegöl eşrafından Refet Bey’in kızı Reşide Bayar ile hayatını birleştiren Bayar’ın Refii, Turgut, Nilüfer adlarında üç çocuğu olmuştur.

Celal Bayar’ın kariyeri

Bursa’daki faaliyetleri cemiyet tarafından faydalı bulununca İzmir’deki karışık ortamda daha yararlı olabileceği düşünülmüş ve İzmir Kâtibi Mesulü sıfatıyla İzmir’e gönderilmiştir. Bu görev ile Celal Bayar, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Ege bölgesindeki birinci derecedeki sorumlusu haline gelmiştir.  

Bayar, İzmir’e geldikten sonra mütareke döneminde İzmir Müdafaa-i Hukuk-i Osmaniye Cemiyeti’ne girmiş ve İzmir’in Yunan işgal sahasına girmemesi için pek çok faaliyette bulunmuştur.

İzmir’in işgali tehlikesi belirince, Galip Hoca takma adıyla zeybek ve köy hocası kılığında bölgeyi dolaşarak işgale karşı propaganda yaptı. İzmir’in işgalinden sonra Aydın’ın geri alınması mücadelesine katıldı. Balıkesir Kongresi kararıyla Akhisar Cephesi Komutanlığına getirildi.

12 Ocak 1920 tarihinde toplanan Osmanlı Mebusan Meclisi’ne Saruhan Sancağı milletvekili olarak katılan Bayar, Milli Mücadelenin başlamasıyla hareketteki yerini almak üzere Anadolu’ya geçti.

I.TBMM’de milletvekili olarak görev alan Bayar, 1921 yılında İktisat Bakanlığı görevini yürüttü.

Danışmanlık göreviyle Lozan Barış Konferansında da görev alan Bayar, II.TBMM’ye İzmir milletvekili olarak girdi.

1924 yılında kurulan ve Cumhuriyet döneminin ilk ulusal bankası olan İş Bankası’nın kurulmasında önemli adımlar atan Bayar, 1932 yılına kadar İş Bankası genel müdürlüğü görevini yürüttü.

İktisatçı kimliği ve politikadaki becerisiyle Türkiye Cumhuriyeti’nin önde gelen isimlerinden biri olmayı başaran Celal Bayar, 1932 yılında İktisat Bakanlığı görevine getirilerek 5 yıl bu görevde kaldı.

1937-1939 yılında da başbakanlık görevini yürüttükten sonra İzmir milletvekili olarak siyasi yaşamını sürdürdü.

Celal Bayar hangi partili?

Çok partili siyasî yaşamın başlaması üzerine 1946 yılında Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan ile birlikte Demokrat Parti’yi kurdu ve başkanlığa getirildi. Partisinin 1950 seçimlerini kazanmasından sonra 22 Mayıs 1950’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce Türkiye’nin üçüncü cumhurbaşkanı seçildi.

Celal Bayar ne zaman öldü?

10 yıl boyunca sürdürdüğü bu görevden 27 Mayıs askerî müdahalesi ile 1960 yılında uzaklaştırılan Mahmut Celal Bayar, 15 Eylül 1961’de Yassıada Mahkemesi tarafından idama mahkûm edildi. Cezası daha sonra müebbet hapse çevrilerek Yassıada’dan Kayseri Bölge Cezaevi’ne nakledilen Bayar,  7 Kasım 1964’te rahatsızlığı nedeniyle serbest bırakıldı.

Celal Bayar 22 Ağustos 1986 günü İstanbul’da hayatını kaybetti.