Kuduz nedir? Tedavi nasıl yapılır?

Ülkemizde kuduza yakalanma ve bulaştırma olasılığı en yüksek türler arasında at, eşek, inek, keçi, kedi ve köpek gibi evcil hayvanlar ile ayı, çakal, domuz, kirpi, kokarca, köstebek, kurt, tilki, sansar, yarasa gibi yabani hayvanlar yer alır.

Kuduz hastalığı, acil müdahale gerektiren bir hastalıktır. Kuduz belirtileri ve semptomları ortaya çıktığında, hastalık neredeyse her zaman ölümcül sonuçlanır. Bu nedenle, kuduza maruz kalma riski taşıyan herkesin kuduz aşısı yaptırması zorunludur.

Nedenleri: 

Kuduz hastalığı, kuduz virüsü adı verilen bir virüsün neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu virüs, enfekte canlıların tükürüğü yoluyla yayılır. Kuduz virüsünü taşıyan birçok memeli hayvan, başka canlılara bu virüsü bulaştırabilir. Enfekte hayvanlar, ısırarak veya tırmalayarak virüsü diğer canlılara geçirebilirler.

Nadir durumlarda, virüslü tükürük, açık yaralar veya mukoza zarları ile temas sonucu virüs yayılabilir. Örneğin, enfekte bir hayvanın cildinde açık bir kesik olduğunda bu virüs bulaşabilir. Ayrıca, kuduz virüsünün taşındığı bir hayvanın eti veya sütü çiğ olarak tüketildiğinde de bulaşma riski vardır.

Çeşitli faktörler, kuduz hastalığına yakalanma riskini artırabilir. Bu faktörler arasında gelişmekte olan ülkelerde seyahat etmek veya yaşamak, kuduzun yaygın olduğu bölgelerde vahşi hayvanlarla temas etmek, laboratuvarlarda kuduz virüsü ile çalışmak, tanınmayan hayvanlarla temas etmek ve baş veya boyun bölgelerinde yaralanmaların bulunması gibi durumlar yer alır.

Kuduz Hastalığını Önleme Yöntemleri

Kuduz hastalığını önlemek için aşağıdaki önlemler alınabilir:

Evcil Hayvanların Aşılanması: Evcil hayvanlar, kuduz aşısı ile aşılanmalıdır. Veterinerler, aşıların ne sıklıkla yapılması gerektiği konusunda bilgi sağlayacaktır.

Evcil Hayvanların Kontrolü: Evcil hayvanlar mümkün olduğunca içeride tutulmalı ve dışarı çıkarken denetlenmelidir. Evcil hayvanlar ile vahşi hayvanlar arasındaki temas önlenmelidir.

Küçük Evcil Hayvanların Korunması: Küçük evcil hayvanlar, vahşi avcı hayvanlardan korumalı kafeslerde tutulmalıdır.

Sokak Hayvanlarının Kontrolü: Sokak hayvanlarının düzenli olarak kontrol edilmesi ve aşılanması için yerel hayvan kontrol görevlileri ve belediyelere bildirimde bulunulmalıdır.

Vahşi Hayvanlarla Temastan Kaçınma: Vahşi hayvanlardan uzak durmalı ve onları rahatsız etmekten kaçınılmalıdır. Vahşi hayvanların dostça davranış sergilemesi normal değildir.

Yarasa Kontrolü: Yarasaların evlere girmesini engellemek için çatlakları ve boşlukları kapatmalıdır. Eğer bir yarasa ev içine girdiyse, yerel uzmana veya belediyeye başvurulmalıdır.

Seyahat Edenler için Kuduz Aşısı: Kuduz riski taşıyan bölgelere seyahat edenler, gerekirse kuduz aşısı yaptırmalıdır.

Kuduz, ciddi bir hastalıktır ve hayvan ısırıklarının veya kuduz riski taşıyan durumların hemen tıbbi yardım alınması önemlidir. Aynı zamanda hayvanların kuduz taşıyıp taşımadığından emin olunmadığında da doktora başvurulmalı ve gerekirse kuduz aşısı yapılmalıdır. Bu önlemler, kuduzun yayılmasını engellemeye yardımcı olabilir.

Kuduz Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Kuduz hastalığının belirti ve semptomları, grip belirti ve semptomları ile benzerlik gösterebilir ve günler boyu devam edebilir. Bu ilk aşamadan sonra ortaya çıkan belirti ve semptomlar arasında;

Ateş

Baş ağrısı

Ajitasyon

Akıl karışıklığı

Anksiyete

Aşırı tükürük üretimi

Halüsinasyonlar

Hiperaktivite

Isırılan bölgede duyu değişikliği

Kısmi felç

Kusma

Mide bulantısı

Uykusuzluk

Yutma güçlüğü ve yutma güçlüğü nedeniyle sıvı içmeye karşı geliştirilen korku hissi bulunur.

Herhangi bir hayvan tarafından ısırılan bireyler, her şart altında bu hayvanın kuduz olması riskini göz önüne almadan acil tıbbi yardım almalıdır.

Kuduz Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Kuduz bir hayvan tarafından ısırılan kişiye kuduz virüsünün bulaşıp bulaşmadığını belirtiler ortaya çıkınca öğrenilebilir.

Kuduz belirtilerinin ortaya çıkması da çok geç kalındığı anlamına gelmektedir. Bu nedenle, eğer doktor bireyin virüse maruz kalma olasılığı olduğunu düşünüyorsa, kuduz virüsünün vücutta yayılmasını önlemek için bireye uygun tedavi olarak kuduz aşısı uygulayacaktır

Ülkemizde bu tür bir risk altında olan bireylere kuduz aşısı yapılması zorunludur. Kuduz aşısına başladıktan sonra, hepsinin tamamlanması için durumun takibi de zorunludur.

Kuduz Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Kuduz olduğu kesin bilinen bir hayvan tarafından ısırılan bireylere kuduz virüsünün bulaşmasını önlemek için bir dizi aşı yapılır.

Bireyi ısıran hayvanın bulunamadığı vakalarda, hayvanın kuduz olduğu varsayılarak önlem alınır.

Eskiden kuduz aşıları ağır yan etkiler içeriyordu.  Yeni kuduz aşılarında yan etkiler yok denilecek seviyeye kadar indirilmiştir.

Klasik kuduz aşısı vücuda kuduz virüsünü tanımayı ve onunla savaşmayı öğretir. Bu aşı, 0. gün, 3. gün, 7. gün, 14. gün, 28. gün ve 90. gün tarihlerinde, koldan tek doz şeklinde yapılır. Bireyin daha önce kuduz olup olmadığı, veya ısırılma yerine önceden önlem için aşı yapılması gibi durumlarda bu program farklılık gösterebilir. Kuduz riskinin yüksek olduğu, kuduz olduğu bilinen, veya riski yüksek olan bir hayvan tarafından ısırılma gibi vakalarda ise kuduz antiserumu kullanılır.

Hayvan Isırması Sonrası Ne Yapılmalıdır?

Isırılmadan hemen sonra yara sabun ve bol miktarda su ile nazikçe yıkanmalıdır. Bu virüsün temizlenmesinde fayda sağlayacaktır.

Isıran hayvanın türü, vahşi ya da evcil olup olmadığı, evcil ise kime ait olduğu, aşılarının tam olup olmadığı, hayvanın ısırılmadan önceki  davranışları, hayvanın kışkırtılmadan mı ısırdığı,  hayvanın ısırmadan sonra yakalanıp yakalanmadığını anlamak da önemlidir.

Çünkü bazen ısıran hayvanın kuduz olup olmadığını belirlemek mümkün olabiliyor. Hayvanın sağlıklı olduğunun belirlenmesi halinde kuduz aşısına devam etme ihtiyacı ortadan kalkabilir.

Evcil hayvanlar ve çiftlik hayvanları kuduz belirtileri gösterip göstermediklerini belirlemek için 10 gün boyunca gözlemlenebilir.

Böylece, ısıran hayvan gözlem süresi içerisinde sağlıklı kalırsa kuduz olmadığı saptanabilir ve aşının sürdürülmesine ihtiyaç kalmayabilir.

Eğer ısıran hayvan yakalanabilirse kuduz için test edilebilir.

Hemen her vakada hayvanın kuduz olduğunu varsaymak ve kuduz aşılarına devam etmek en güvenli çözüm olarak değerlendirilmektedir.