Mustafa Kemal Paşa'nın Saime Hanım'la mektuplaşması çıktı

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün, 1916 yılında süt kardeşi Saime Hanım ile mektuplaştığı ortaya çıktı. Bu önemli bilgi, Türk Tarih Kurumu'nun 1937'den bu yana yayın hayatını sürdüren Belleten dergisinde yayımlanan ve arşiv belgelerine dayanan bir makale ile gün ışığına çıkarıldı.

Belleten dergisinde yer alan makale

Doç. Dr. Kenan Özkan ve Prof. Dr. Sevilay Özer'in, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi Belgeleri ve Türk Tarih Kurumu belgelerine dayanarak kaleme aldıkları "Mustafa Kemal Paşa'nın Süt Kardeşi Saime Hanım ile Mektuplaşması" başlıklı makale, Atatürk'ün hayatının kısa ancak önemli bir dönemine ışık tutuyor. Makale, Türk Tarih Kurumu'nun adını bizzat Atatürk'ün verdiği ve 1937'de yayınlanmaya başlayan Belleten dergisinin son sayısında yer aldı.

Atatürk'ün hayatına dair yeni bir bakış

Atatürk'ün hayatı üzerine yerli ve yabancı araştırmacılar tarafından çok sayıda çalışma yapıldı. Bu çalışmalar genellikle, Mustafa Kemal Paşa'nın annesi Zübeyde Hanım, kız kardeşi Makbule Hanım ve diğer yakın tanıkların anlatımlarına ve belgelere dayanıyordu. Ancak bu makale, bu çalışmalardan farklı olarak, Mustafa Kemal Paşa'nın süt kardeşi Saime Hanım ile mektuplaşmasını ilk kez belgeliyor.

Mustafa Kemal Paşa'nın süt kardeşine yazdığı mektup

Makalede yer alan bilgiye göre, Mustafa Kemal Paşa, 16. Kolordu Komutanı olarak görev yaptığı Diyarbakır Silvan'da, 15 Temmuz 1916 tarihinde süt kardeşi Saime Hanım'dan bir mektup aldı. Saime Hanım, İstanbul Çengelköy'den gönderdiği mektubunda, eşinin gönüllü olarak orduya katılması ile ilgili bilgi verirken, anne ve babasının Mustafa Kemal Paşa'ya duyduğu özlemi de dile getirdi. Mustafa Kemal Paşa, bu mektuba 26 Ekim 1916'da "Hemşirem Hanımefendi" hitabıyla başlayan bir mektupla yanıt verdi.

Atatürk'ün süt annesi hakkında bilgiler

Atatürk'ün bir süt annesinin olduğuna ilişkin bilgi, ilk kez 1955 yılında yayımlanan Enver Behnan Şapolyo'nun "Atatürk'ün Hayatı" kitabında yer aldı. Şapolyo, bu bilgiyi Makbule Hanım ile yaptığı söyleşiye dayandırdı. Makbule Hanım, ağabeyi Mustafa'nın doğduğu zaman annesi Zübeyde Hanım'ın sütü yetersiz geldiği için babaları Ali Rıza Bey'in Ümmügül adında bir sütnine tuttuklarını anlattı. Makale, Atatürk'ün süt annesinin varlığının, süt kardeşi Saime Hanım'ın mektuplarının gün yüzüne çıkmasıyla daha da netlik kazandığını vurguluyor.

Süt kardeşlerin ilk mektuplaşması 1916'da gerçekleşti

Mustafa Kemal Paşa'nın süt kardeşi Saime Hanım ile mektuplaşması, 1916 yılında, onun 16. Kolordu Komutanı olarak görev yaptığı dönemde başladı. Albay rütbesiyle 16. Kolordu Komutanlığına atanan Mustafa Kemal, 11 Mart 1916'da Edirne'den yola çıkarak 19 Mart'ta Halep'e ulaştı ve ardından 27 Mart'ta Diyarbakır'a vardı. Burada 16 Nisan 1916'da karargahını Silvan'da kurdu. Aynı yıl 1 Nisan'da "Mirliva" yani Tuğgeneral rütbesine terfi etti.

Saime Hanım'dan "Muhterem kardeşim" hitaplı mektup

Mustafa Kemal Paşa, Silvan'da görev yaparken, süt kardeşi Saime Hanım'dan 15 Temmuz 1916 tarihli bir mektup aldı. Mektup, "Muhterem kardeşim" hitabıyla başlıyor ve "Çengelköy Kuleli'de Set başında 12 numaralı hanede tabip Miralay Osman Bey'in kerimesi ve Tırhalalı Abdullah Bey hafidesi, süt hemşireniz Saime" imzasını taşıyordu. İki sayfadan oluşan bu mektubun, Saime Hanım'ın üç çocuğu olduğu ve gönüllü olarak orduya katılan eşinin korunması talebiyle kaleme alındığı anlaşılıyor.

Mektupta Saime Hanım, annesi ve babasının sağlık durumu hakkında bilgi verdikten sonra, her ikisinin de Mustafa Kemal Paşa'yı uzun süredir görememekten duyduğu üzüntüyü dile getiriyor.

Mustafa Kemal Paşa'dan samimi bir cevap

Mustafa Kemal Paşa, süt kardeşi Saime Hanım'a, 26 Ekim 1916'da Silvan'dan bir mektupla yanıt verdi. "Hemşirem Hanımefendi" hitabıyla başlayan bu mektupta, Mustafa Kemal, iki süt kardeşin Selanik'te 13 Ocak-11 Şubat 1899 tarihleri arasında tanıştıklarını ve o tarihten 1916'ya kadar iletişim kurmadıklarını belirtti.

Mustafa Kemal Paşa, Saime Hanım'ın eşinin, telgraf müfrezesiyle birlikte kendi karargahına katıldığını bildirdi. Ayrıca, mektubunda bazı ifadelerin üzerini çizdiği de dikkat çekti.

Saime Hanım'ın Mustafa Kemal'den bir fotoğraf istemesi üzerine, Paşa şu yanıtı verdi:

1916'dan sonraki mektuplaşmalara dair belge yok

Saime Hanım'ın Mustafa Kemal Paşa ile 1916 yılında gerçekleştirdiği mektuplaşmanın ardından, ikilinin tekrar iletişim kurduğuna dair bir kanıt bulunmuyor. Mektuptaki ifadelerden, Saime Hanım'ın dönemin eğitimli kadınlarından biri olduğu ve çocuklarını dönemin önde gelen okullarında okuttuğu anlaşılıyor.

Mustafa Kemal Paşa'dan 1923'te maddi yardım

Makalede yer alan bilgilere göre, 1916'daki mektuplaşmanın ardından Saime Hanım ile Mustafa Kemal Paşa'nın tekrar bir araya gelip gelmedikleri konusunda kesin bir bilgi bulunmuyor. Ancak Dr. Ali Güler'in "Benim Ailem" adlı kitabında yer alan bir bilgiye göre, Mustafa Kemal Paşa'nın, 1923 yılında süt kardeşi Saime Hanım'a 100 lira maddi yardımda bulunduğu kaydediliyor.

Süt kardeşlerin ilişkisi hakkında eldeki belgeler

Eldeki belgeler incelendiğinde, Mustafa Kemal Paşa'nın süt kardeşi Saime Hanım ile 1923'te yaptığı maddi yardım dışında başka bir temasta bulunduğuna dair bir bilgiye rastlanmıyor. Makalede de belirtildiği gibi, 1923'ten Atatürk'ün vefatına kadar geçen süre içinde ikilinin yeniden görüşüp görüşmediklerine ya da haberleşip haberleşmediklerine dair herhangi bir kayıt bulunmuyor. Bu da, süt kardeşlerin temasının sınırlı kaldığını gösteriyor.