Anayasanın 4. Maddesi nedir?

ANAYASANIN 4. MADDESİ NEDİR?

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 4. maddesi, anayasanın ilk üç maddesinin değiştirilemeyeceğini ve değiştirilmesinin teklif dahi edilemeyeceğini düzenleyen bir hükümdür.

1982 Anayasası’nın en katı kurallarından biri olarak kabul edilen bu madde, devletin temel yapısının, niteliklerinin ve anayasal düzeninin korunmasını sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.

ANAYASANIN 4. MADDESİNİN TAM METNİ

"Anayasanın 1. maddesindeki devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile 2. maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3. maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez."

Bu maddeye göre anayasanın ilk üç maddesi kesinlikle değiştirilemez ve herhangi bir değişiklik önerisi dahi anayasaya aykırı kabul edilir.

ANAYASANIN 4. MADDESİ HANGİ MADDELERİ KORUR?

Anayasanın 4. maddesi, ilk üç maddenin değiştirilemez olduğunu hükme bağlar. Peki, bu üç madde hangi hükümleri içerir?

• 1. Madde: Türkiye Cumhuriyeti’nin devlet şeklinin Cumhuriyet olduğunu belirtir.
• 2. Madde: Türkiye Cumhuriyeti’nin demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olduğu hükmünü içerir.
• 3. Madde: Türkiye Cumhuriyeti’nin bölünmez bütünlüğünü, bayrağını, milli marşını ve resmi dilini düzenler.

Bu üç madde, Türkiye’nin temel değerlerini oluşturduğu için herhangi bir şekilde değiştirilmesi anayasal düzeni ortadan kaldırmaya yönelik bir girişim olarak kabul edilir.

ANAYASANIN 4. MADDESİ NEDEN DEĞİŞTİRİLEMEZ?

Anayasanın 4. maddesi, devletin temel yapısını ve rejimini korumak için getirilmiş bir güvence maddesidir. Değiştirilemez olmasının başlıca nedenleri şunlardır:

• Devletin sürekliliğini ve istikrarını sağlamak: Rejimin değişmemesi için anayasal bir güvence oluşturur.
• Hukuk devleti ilkesini korumak: Anayasal düzenin keyfi değişikliklerle bozulmasını engeller.
• Milli birlik ve bütünlüğü sağlamak: Türkiye’nin bölünmez bir bütün olarak kalmasını teminat altına alır.

Bu nedenle, hiçbir hükümet veya siyasi parti anayasanın 4. maddesini değiştirmeyi teklif edemez.

ANAYASANIN 4. MADDESİ TARTIŞILABİLİR Mİ?

Anayasanın 4. maddesi hukuki açıdan kesin bir hüküm içerdiği için teorik olarak değiştirilemez. Ancak, zaman zaman bu madde ile ilgili akademik tartışmalar ve siyasi görüşler ortaya çıkmaktadır.

• Bazı hukukçular, anayasanın değişmez maddelerinin demokratik süreçler çerçevesinde yeniden değerlendirilebileceğini savunmaktadır.
• Bazı siyasetçiler ise, bu maddenin Türkiye’nin anayasal bütünlüğünü koruma açısından kritik olduğunu ve tartışmaya dahi açılmaması gerektiğini belirtmektedir.

Ancak mevcut hukuk düzeni içinde bu maddenin değişmesi mümkün değildir.

ANAYASANIN 4. MADDESİ TÜRKİYE’NİN TEMEL GÜVENCESİ Mİ?

Anayasanın 4. maddesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin rejimini ve temel değerlerini koruma altına alan en güçlü anayasal hükümlerden biridir. İlk üç maddeyi koruyarak devletin değiştirilemez niteliklerini garanti altına alır.

Bu madde sayesinde Türkiye’nin cumhuriyet rejimi, demokratik yapısı, laik düzeni ve bölünmez bütünlüğü anayasal bir güvence altına alınmıştır. Bu nedenle, anayasal sistem içerisinde 4. madde değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif dahi edilemez.