Theremin nedir? Theremin nasıl çalınır?
Hiç dokunmadan müzik yapmaya ne dersiniz? Theremin, manyetik dalgalarla çalınan, bilim kurgu filmlerinde duyduğunuz o esrarengiz sesi üreten enstrüman!
THEREMİN NEDİR?
Theremin, müziğin en sıra dışı enstrümanlarından biridir. 1920'lerde Sovyet bilim insanı Léon Theremin tarafından geliştirilen bu enstrüman, elektromanyetik dalgalar kullanılarak çalınır. En ilginç yanı ise çalan kişinin hiçbir şekilde enstrümana dokunmamasıdır!
Cihazın üzerinde dikey bir anten ve yan tarafında yatay bir anten bulunur. Dikey anten notaların frekansını, yatay anten ise ses seviyesini kontrol eder. Ellerinizin bu antenlere olan mesafesi değiştikçe frekans ve ses seviyesi de değişir. Kısacası, havada el hareketleriyle çalınan bir enstrüman olarak tanımlanabilir.
İLK KEZ KULLANILDIĞINDA HERKES ŞOKE OLDU
Léon Theremin, enstrümanı ilk kez Sovyetler Birliği'nde sergilediğinde, izleyiciler şok geçirdi. Çünkü müziğin herhangi bir fiziksel temas olmadan üretildiğine inanmak çok zordu. Daha sonra Avrupa'da konserler verdi ve Amerika’ya göç etti. Burada RCA şirketi, thereminin seri üretimini yaparak enstrümanı geniş kitlelere tanıttı.
Ancak çalması son derece zor olan bu enstrüman, piyano veya keman kadar yaygınlaşmadı. Yine de özellikle bilim kurgu filmleri ve korku filmlerinin vazgeçilmez ses efekti kaynağı oldu.
HANGİ FİLMLERDE VE MÜZİKLERDE KULLANILDI?
Theremin’in en bilinen kullanımlarından bazıları:
- Alfred Hitchcock’un "Spellbound" (1945) filmi
- "The Day the Earth Stood Still" (1951) bilim kurgu klasiği
- Led Zeppelin’in konser performansları
- The Beach Boys’un "Good Vibrations" şarkısı
Özellikle bilim kurgu ve korku filmlerinde duyduğumuz o tüyler ürperten titreşimli seslerin çoğu theremin ile oluşturulmuştur.
THEREMİN ÇALMAK MÜMKÜN MÜ?
Evet, ancak oldukça zor. Theremin, dokunmadan kontrol edilen bir enstrüman olduğu için eğitim gerektirir. Klasik müzik enstrümanlarından farklı olarak, notaların sabit bir yeri yoktur. Bu yüzden hassas el hareketleri ve iyi bir kulak eğitimi gerektirir.
Son yıllarda elektronik müzik yapımcıları ve alternatif müzisyenler, theremini tekrar popüler hale getirmeye başladı. Modern theremin modelleri dijital efektlerle desteklenerek daha fazla kişinin çalmasını kolaylaştırıyor.
THEREMİN GELECEĞİN ENSTRÜMANI MI?
Theremin, tarih boyunca ilginç bir yere sahip oldu. Dokunmadan çalınan tek enstrüman olması, ona hala gizemli bir hava katıyor. Bugün hala sahnelerde ve film müziklerinde kullanılıyor. Belki de gelecekte, teknolojinin ilerlemesiyle yeniden popüler olup müziğin vazgeçilmez bir parçası haline gelebilir.