Oratoryo nedir? Oratoryonun tarihçesi ve yapısı nedir?
Opera gibi ama sahnesiz, konser gibi ama hikayesi var! Oratoryo, müziğin anlatıya dönüştüğü en etkileyici klasik formlardan biridir. İşte tüm yönleriyle oratoryo haberi sizlerle...
ORATORYO NEDİR?
Oratoryo, dini ya da dramatik bir hikâyeyi müzik eşliğinde anlatan, solo ses, koro ve orkestra için yazılmış büyük çaplı bir vokal müzik formudur. Operadan farkı, sahnelenmemesi; kostüm, dekor ve hareket içermemesidir. Bu yönüyle dinleyiciye sesle bir tiyatro izletme amacı taşır.
Oratoryo kelimesi, Latincede “dua etme yeri” anlamına gelen “oratorium” kelimesinden türemiştir. Başlangıçta kilise ortamlarında dini metinleri müzikle sunmak için kullanılmıştır.
KİLİSEDEN KONSER SALONLARINA
Oratoryo, 16. yüzyılda İtalya’da ortaya çıkmış ve kısa sürede Avrupa’ya yayılmıştır. Özellikle Barok dönemde zirveye ulaşmıştır.
En önemli besteciler:
Giacomo Carissimi (İlk örneklerden)
George Frideric Handel (İngiltere’de oratoryoyu zirveye taşıdı)
Johann Sebastian Bach (Oratoryoyu lirik ve dini anlamda derinleştirdi)
Handel’in “Messiah” adlı oratoryosu, türün en tanınan ve halen icra edilen eseridir. İçindeki "Hallelujah" bölümü tüm dünyada ün kazanmıştır.
ORATORYONUN YAPISI NASILDIR?
Bir oratoryo genellikle şu bölümlerden oluşur:
Uvertür (giriş müziği)
Resitatif (anlatıcı solist bölümleri)
Aria (duygusal solo şarkılar)
Koro bölümleri (Toplumsal ya da Tanrısal sesin yansıtılması)
Finale (dramın çözüm anı)
Bu yapılar dini konularda yazılmış olsa da zamanla mitolojik ya da tarihi temalara da yer verilmiştir.
OPERA İLE ORATORYO ARASINDAKİ FARKLAR
Oratoryo ile opera arasında bazı temel farklar bulunmaktadır. Oratoryo, sahnelenmeyen bir müzik türüdür; kostüm, dekor ve oyunculuk gibi unsurlar kullanılmaz. Bu tür eserler genellikle dini konulara dayanır ve konser salonu ya da kilise gibi mekânlarda icra edilir. Buna karşılık opera, sahne üzerinde oynanan bir tiyatro eseridir; kostüm, dekor ve sahne hareketleri içerir. Operanın konuları ise daha çok mitolojik, romantik veya dramatik temalara dayanır ve tiyatro sahnesinde sergilenir.
Oratoryo, anlatıyı yalnızca müzikle taşır. Bu yönüyle daha sade ama yoğun bir anlatım biçimidir.
MODERN DÖNEMDE ORATORYO
yüzyıl ve sonrasında oratoryo formu daha evrensel konularla da işlenmiştir. Örneğin:
Igor Stravinsky – Oedipus Rex
Michael Tippett – A Child of Our Time
Bu eserler, geleneksel dini yapının dışına çıkarak insanlık, savaş ve etik gibi temaları işlemiştir.