Truman Sendromu nedir? Truman Show Sendromu gerçek mi?

TRUMAN SENDROMU NEDİR?

1998 yapımı The Truman Show filminden adını alan Truman Sendromu, kişilerin hayatlarının gizli kameralarla izlendiğine, çevrelerindeki herkesin bir senaryonun parçası olduğuna inanmasıyla karakterize edilir. Kişi, kendi yaşamının bir reality show ya da gizli deney olduğuna inanç geliştirir.

Psikoloji literatüründe bu durum, hezeyan bozuklukları (delusional disorders) arasında değerlendirilir ve paranoid düşünce yapısıyla ilişkilidir.

“HERKES OYUNCU, BİR TEK BEN GERÇEĞİM”

• Truman Sendromu yaşayan bireyler genellikle:
• Tanımadığı kişilerin onu takip ettiğine,
• Kamera ve mikrofonların evde veya sokakta saklandığına,
• Ailesi ve arkadaşlarının aslında “rol yaptığına” inanır.

Bu kişiler, gündelik yaşantıdaki doğal olaylara bile kurmaca anlamlar yükler. Bir arabanın geçişi, bir telefonun çalması ya da bir yabancının bakışı bile “senaryo gereği” olarak algılanır.

TRUMAN SENDROMU NEDEN OLUR?

Truman Sendromu bir psikiyatrik bozukluk olarak resmî tanı sistemlerinde (DSM-5, ICD-10) yer almasa da, uzmanlar bu sendromu paranoid sanrısal bozukluk, şizotipal kişilik bozukluğu ve bazı durumlarda şizofreni başlıkları altında değerlendirir.

Olası nedenler:

• Yüksek stres düzeyi
• Travmatik yaşam deneyimleri
• Zayıf gerçeklik algısı
• Ailede psikotik bozukluk öyküsü
• Dijital çağın etkisi (sosyal medya, güvenlik kameraları, deepfake videolar vb.)

Psikiyatrist Dr. Elias Aboujaoude’un 2008 yılında tanımladığı vakalar, medya çağının bu tür bozuklukları tetikleyici etkisi olduğunu göstermektedir.

MODERN DÜNYADA GERÇEKLİKLE BAĞ KOPUYOR

Dijital dünyada sürekli izleniyor olma algısı, Truman Sendromu’nu tetikleyici faktörlerin başında geliyor. Akıllı telefonlar, güvenlik kameraları, sosyal medya paylaşımları ve veri izleme teknolojileri, bireylerin gerçeklikle kurduğu bağları zaman zaman bulanıklaştırabiliyor.

TEDAVİ MÜMKÜN MÜ?

Truman Sendromu’nun altında yatan neden psikoz (gerçeklik algısında bozulma) ise, tedavi süreci genellikle psikiyatrik müdahale ve antipsikotik ilaç tedavisi ile yürütülür. Eğer bozukluk kişilik temelliyse, uzun süreli bilişsel davranışçı terapi (BDT) önerilir.

Tedavi adımları:

• Gerçeklik testi uygulamaları
• Sanrının neden olduğu işlev kayıplarının ele alınması
• Sosyal çevre desteği ve yapılandırılmış günlük rutin

TRUMAN SHOW SENDROMU’NUN HİKAYESİ

The Truman Show filmi, 30 yıl boyunca bir televizyon şovunun içinde yaşadığını fark etmeyen bir adamın hikayesini anlatır. Film yayınlandıktan sonra, 2000’li yılların başında ABD ve Avrupa’da birçok kişi benzer semptomlarla kliniklere başvurmuştur. Bu sendroma “Truman Show Delusion” adını veren ilk akademik rapor 2008’de yayımlanmıştır.

SANAL GERÇEKLİK ÇAĞININ YÜZÜMÜZÜ GÖSTEREN AYNASI

Truman Sendromu, modern dünyanın birey üzerinde yarattığı psikolojik baskının somut bir göstergesi olabilir. Her şeyin izlendiği, kaydedildiği ve yayımlandığı bir çağda, bireyin gerçeklikten kopması, giderek daha yaygın bir tehdit hâline geliyor. Bu sendrom, yalnızca bir ruhsal rahatsızlık değil toplumsal teknoloji kültürünün aynadaki yansıması olarak da değerlendiriliyor.