NASA: 6 bininci gezegen de keşfedildi

NASA 6 BİNCİ ÖTEGEZEGENİ DOĞRULADI: HEDEF YAŞANABİLİR DÜNYA

NASA ötegezegen sayısının 6 bini geçtiğini açıkladı. Transit ve radyal hız yöntemleri öne çıkarken misyonlar yaşanabilir dünyalara odaklanıyor.

6 BİN EŞİĞİ AŞILDI

ABD Uzay ve Havacılık Dairesi NASA, Güneş Sistemi dışındaki doğrulanmış gezegen envanterinin 6 bin sınırını geride bıraktığını duyurdu. Listeye eklenen son adayların onaylanmasıyla birlikte ötegezegen araştırmaları yeni bir kilometre taşına ulaştı.

İLK KEŞİFTEN BUGÜNE ZAMAN ÇİZELGESİ

Serüven 1992’de bir pulsarın çevresinde dönen iki gezegenin bulunmasıyla başladı. 1995’te ilk kez Güneş benzeri (ana dizi) bir yıldızın etrafında gezegen tespit edildi. Kepler teleskobu kataloğu hızla büyütürken 2015’te 1000’inci, 2016’da tek yılda yaklaşık 1500 yeni doğrulama geldi. Mart 2022’de sayı 5 bine yükselmişti; aradan geçen sürede eklenen keşiflerle şimdi 6 bin barajı da aşıldı.

ALIŞILMADIK DÜNYALAR GALERİSİ

Veriler, tespit edilen gezegenlerin çoğunun bizim sistemimizdeki örneklere tam benzemediğini gösteriyor. Yıldıza çok yakın dev “sıcak Jüpiterler”, birkaç gün ya da saatlik yörünge süreli ultra kısa dönemli gezegenler ve bir yüzü sürekli karanlık kalan gelgit kilitli dünyalar dikkat çeken sınıflar arasında.

AŞIRI KOŞULLAR VE EKSTREM SENARYOLAR

Bazı ötegezegenlerin atmosferlerinde erimiş metallerin yoğunlaştığı aşırı sıcaklık ve basınçlar, bazılarında ise demir içerikli yağmurların olabileceği modellendi. Tamamı küresel okyanusla kaplı olma ihtimali bulunan su dünyaları da teorik çerçevede öne çıkıyor.

BASKIN YÖNTEM TRANSİT

Bugüne kadar yapılan doğrulamaların büyük çoğunluğu yıldız parlaklığındaki periyodik sönmeleri izlemeye dayanan transit tekniğinden geliyor. Bu yöntem tek başına yaklaşık 4 bin 500 ötegezegeni kayıt altına almada rol oynadı.

RADYAL HIZ VE DİĞER TEKNİKLER

Yıldızın spektral çizgilerindeki salınımları ölçen radyal hız yöntemi 1140’tan fazla gezegenin varlığını ortaya koydu. Doğrudan görüntüleme teknolojik zorluklar nedeniyle henüz 100’ün altında hedefi net biçimde ayırabildi. Mikro mercekleme ve astrometri gibi yöntemler ise önümüzdeki yıllarda katalogu çeşitlendirmesi beklenen alanlar olarak görülüyor. Adayların kesinleşmesi çoğu zaman ek teleskoplarla tekrar gözlem gerektiriyor.

YENİ NESİL MİSYONLAR YOLDA

Avrupa Uzay Ajansı’nın 2026’da fırlatılması planlanan PLATO misyonu Güneş’e benzer yıldızların etrafındaki kayalık adayları uzun süreli izlemeyle tarayacak. 2027’de operasyonel olması beklenen NASA’nın Nancy Grace Roman Uzay Teleskobu mikro mercekleme yoluyla binlerce yeni gezegen sinyali yakalamayı hedefliyor. Çin’in 2028 için hazırladığı Earth 2.0 projesi ise Dünya boyutlu gezegenleri hassas fotometriyle aramaya odaklanacak.

YAŞANABİLİR DÜNYA ARAYIŞI HIZLANIYOR

James Webb Uzay Teleskobu şimdiden bazı atmosferlerdeki moleküler parmak izlerini kızılötesi tayfta inceleyerek kimyasal bileşim hakkında ilk detaylı işaretleri sağladı. Takip eden dönemde planlanan Habitable Worlds Observatory konsepti, Dünya benzeri gezegenleri doğrudan görüntüleme ve atmosferlerinde potansiyel biyolojik ipuçlarını arama hedefi taşıyor.

EVRENDE YALNIZ MIYIZ, DEĞİL MİYİZ?

NASA Ötegezegen Keşif Programı yöneticisi Dawn Gelino, her yeni gezegen sınıfının gezegen oluşum koşullarını anlamayı ve Dünya benzeri ortamların evrende ne kadar yaygın olabileceğini değerlendirmeyi mümkün kıldığını belirterek, “Evrende yalnız olup olmadığımız sorusuna yaklaşmak için bu parçaların hepsi kritik” değerlendirmesini yaptı.

HEDEF DAHA HASSAS GÖZLEMLER

Araştırmacılar, artan veri setinin istatistiksel olarak yaşanabilir bölgedeki kayalık gezegenlerin frekansını hesaplamada kullanılacağını, gelişmiş tayf çözücüler ve yıldız ışığını bastıran yeni nesil koronagrafların önümüzdeki on yılın temel araçları olacağını vurguluyor. Ötegezegen envanterinin teknolojik ilerlemeyle daha da hızlanması bekleniyor.