Çocuklarda işitme taraması: İlk 3 yıl hayatî önemde
0-3 yaşta fark edilmeyen işitme kaybı, dil, zihin ve sosyal gelişimi kalıcı etkileyebilir; erken tanı ve tarama çocukların geleceğini değiştirir.
İLK 3 YILDA FARK EDİLMEYEN İŞİTME KAYBI KALICI ETKİ BIRAKIYOR
Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi KBB Uzmanı Doç. Dr. Selda Kargın Kaytez, bebek ve çocuklarda işitme taramasının yalnızca duymayı değil, dil, bilişsel ve sosyal gelişimi de doğrudan etkilediğini belirtti. Doç. Dr. Kaytez, “İlk 3 yıl içinde fark edilmeyen işitme kayıpları, çocuğun tüm yaşamını etkileyebilir” uyarısını yaptı.
TÜRKİYE’DE YENİ DOĞAN İŞİTME TARAMASI 2005’TEN BERİ ZORUNLU
Doğum yapılan tüm hastanelerde 2005’ten bu yana yeni doğanlara işitme taraması uygulandığını hatırlatan Doç. Dr. Kaytez, bu programla işitme kaybının erken saptanarak çocukların normal gelişim sürecine kazandırılmasının hedeflendiğini söyledi. İşitmenin konuşma ve zihinsel gelişim için hayati bir duyusal işlev olduğunun altını çizdi.
TARAMA ALGORİTMASI: İLK TEST HASTANEDE, SONRA 7-15 GÜN ARAYLA
Zaman içinde yöntemlerin güncellendiğini aktaran Doç. Dr. Kaytez, ilk yıllarda otoakustik emisyon ile yapılan taramaların artık sıklıkla ABR testleriyle sürdürüldüğünü ifade etti. Bu testlerin “geçti-kaldı” sonucu verdiğini, kaybın derecesi ve yerini belirlemek için ileri değerlendirme gerektiğini belirtti. Bebek taburcu edilmeden ilk taramanın yapılması gerektiğini, geçemeyenlerin 7-15 gün içinde ikinci, gerekirse 1 aya kadar üçüncü taramaya alınacağını; üçüncüde de kalınırsa referans merkeze sevk edildiğini söyledi.
GEBELİKTE HASTALIK VE İLAÇLAR İŞİTME KAYBI RİSKİNİ ARTIRIYOR
Gebelikte kulağa ototoksik etkisi olan ilaçlar, toksoplazma ve CMV gibi enfeksiyonlar, kemoterapötikler ve bazı antibiyotiklerin risk oluşturduğunu aktaran Doç. Dr. Kaytez, doğumda oksijensiz kalma, solunum sıkıntısı, doğumsal anomaliler ve ailede işitme kaybı öyküsünün de önemli risk faktörleri olduğuna değindi. Bu bebeklerin yakından izlenmesi gerektiğini vurguladı.
ERKEN TEŞHİS VE MÜDAHALE: 3-6-12 KURALI
Bakanlığın protokolüne göre, ilk 3 ayda tanı, 6 aya kadar işitme cihazlandırması ve özel eğitim planlaması, 12 ay içinde cihazdan yarar sağlanamazsa koklear implant gibi cerrahilerin gündeme geldiğini belirten Doç. Dr. Kaytez, zamanında müdahale edilen çocukların akranlarıyla aynı gelişim düzeyine ulaşabildiğini; gecikmenin ise başarı şansını düşürdüğünü söyledi.
TEK SEFERLİK TARAMA YETMEZ: AİLELERİN UYARAN TAKİBİ ŞART
Tek bir testin yeterli olmadığını vurgulayan Doç. Dr. Kaytez, ailelerin bebeğin çevresel seslere tepkisini ve gelişim basamaklarını izlemeleri gerektiğini dile getirdi. 6-12 ay arasında hece tekrarları, “anne-baba” gibi kelimeleri taklit etme, sesli uyaranlara yönelme gibi davranışların takip edilmesi; ateşli hastalıklar sonrası işitmede gerileme şüphesi varsa vakit kaybetmeden uzmana başvurulması gerektiğini kaydetti.