Alerji nasıl anlaşılır, belirtileri neler? Alerjik reaksiyonda ne yapılmalı?

Alerjik Reaksiyon Nedir?

Alerjik reaksiyon, bağışıklık sisteminin normalde zararsız olan bir maddeye karşı aşırı tepki göstermesiyle ortaya çıkıyor. Bu maddeye alerjen deniyor. Polen, toz, arı sokması, ilaçlar, deniz ürünleri, süt, fıstık ve lateks gibi maddeler en sık alerjenler arasında yer alıyor. Vücut bu maddeleri “tehdit” olarak algıladığında, histamin adı verilen kimyasallar salgılayarak savunma mekanizmasını devreye sokuyor. İşte bu süreç, kaşıntıdan solunum zorluğuna kadar değişen birçok belirtiyi tetikliyor.

Alerjik Reaksiyonların Belirtileri: Basit Bir Kaşıntı Hayati Bir Uyarı Olabilir

Alerjik reaksiyonlar hafif, orta ve ağır olmak üzere üç ana grupta inceleniyor. Belirtiler genellikle maruziyetten birkaç dakika sonra başlıyor ancak bazı durumlarda saatler sonra da ortaya çıkabiliyor.

En sık görülen belirtiler:

• Deride kızarıklık, kaşıntı, kurdeşen (ürtiker)
• Dudak, dil veya göz kapaklarında şişlik
• Burun akıntısı, hapşırma, gözlerde sulanma
• Karın ağrısı, mide bulantısı, kusma
• Boğazda gıcık hissi veya yutkunma güçlüğü
• Göğüste sıkışma, nefes darlığı veya hırıltı
• Ani tansiyon düşmesi, baş dönmesi, bayılma

Uzmanlar özellikle nefes darlığı, boğazda şişme ve bilinç kaybı gibi belirtilerin “alerjik şok” (anafilaksi) başlangıcı olabileceği konusunda uyarıyor.

Anafilaksi: Dakikalar İçinde Hayat Kurtaran Müdahale Gerektiriyor

Anafilaktik şok, vücudun tüm sistemlerini etkileyen en ağır alerjik reaksiyon türüdür. Bu durumda damarlar genişler, tansiyon aniden düşer ve solunum yolları daralır. Tedavi edilmediği takdirde birkaç dakika içinde nefes yetmezliği ve kalp durması gibi ölümcül sonuçlara yol açabilir.

Anafilaksi belirtileri:

• Boğazda sıkışma hissi
• Ses kısıklığı
• Şiddetli nefes darlığı
• Nabzın zayıflaması
• Bilinç bulanıklığı veya kaybı

Bu durumda acil tıbbi müdahale şarttır. İlk yardım olarak kişi hemen oturur pozisyona getirilmeli, solunum yolu açık tutulmalı ve 112 acil servis aranmalıdır. Eğer kişi daha önce alerjik şok geçirmişse ve yanında adrenalin otoenjektörü (EpiPen) bulunuyorsa, talimatlara uygun şekilde kalçadan uygulanmalıdır.

Evde Uygulanabilecek İlk Müdahale Yöntemleri

Hafif ve orta şiddetteki alerjik reaksiyonlarda evde uygulanabilecek bazı yöntemler semptomları hafifletebilir. Ancak bu müdahaleler kesinlikle tıbbi tedavinin yerine geçmemelidir.

• Soğuk kompres: Derideki kaşıntı ve kızarıklığı azaltır.
• Antihistaminik ilaçlar: Hafif alerjik belirtilerde doktor önerisiyle kullanılabilir.
• Bol sıvı tüketimi: Vücudun toksinleri atmasına yardımcı olur.
• Alerjenle teması kesin: Reaksiyona neden olan maddeyle yeniden temas edilmemelidir.
• Solunum güçlüğü varsa: Hemen tıbbi yardım alınmalı, kişi sırt üstü yatırılmamalıdır.

Uzmanlardan Uyarı: “Alerjiyi Hafife Almak Büyük Hata”

Dermatoloji ve immünoloji uzmanları, toplumda alerjik reaksiyonların genellikle “mevsimsel rahatsızlık” olarak görüldüğünü, ancak alerjilerin bazı durumlarda ölümcül seyredebileceğini belirtiyor. Uzmanlara göre özellikle çocuklar, yaşlılar ve astım hastaları risk grubunda yer alıyor. Alerji geçmişi olan kişilerin yanında her zaman alerji kartı veya acil durum bilekliği taşıması öneriliyor.

Alerjiden Korunmanın Yolları

• Alerji testleri yaptırarak hangi maddelere karşı duyarlılık olduğunu öğrenin.
• Polen mevsimlerinde pencereleri kapalı tutun, evinizi sık sık havalandırın.
• Parfüm, deterjan ve temizlik ürünlerinde “hipoalerjenik” etiketli ürünleri tercih edin.
• Evcil hayvan alerjiniz varsa temas sonrası ellerinizi mutlaka yıkayın.
• Doktor önerisi olmadan ilaç kullanmayın.

Sonuç: Alerjiyi Tanımak Hayat Kurtarır

Alerjik reaksiyonlar hafif bir cilt kızarıklığından ölümcül bir şoka kadar geniş bir yelpazede seyredebiliyor. Erken belirtileri fark etmek, doğru ilk müdahaleyi yapmak ve gerektiğinde hızlıca tıbbi yardım almak, hayat kurtarıcı olabiliyor. Uzmanlar, “Alerji sadece bir rahatsızlık değil, tedavi edilmediğinde ciddi sonuçlar doğurabilecek bir bağışıklık sistemi tepkisidir.” diyerek vatandaşları bilinçli davranmaya çağırıyor.