Ankara’da “Bir İdam Mahkûmunun Son Günü” sahnede

OYUNUN KONUSU VE EDEBİ ARKA PLAN

Victor Hugo’nun 1829’da yayımlanan ve edebiyat tarihinde iç monolog-günce formunu erken ve güçlü örneklerle kullanan “Bir İdam Mahkûmunun Son Günü”, isimsiz bir mahkûmun darağacına giden sürecini birinci tekil anlatımla aktarıyor. Hugo, suçun ayrıntılarını bilinçli biçimde dışarıda bırakarak odağı idamın insan ruhunda açtığı yaraya çeviriyor; cezalandırmanın geri döndürülemez niteliğine ve toplumun “adalet” algısındaki çelişkilere dikkat çekiyor.

SAHNELEME VE YORUM

Yarın Ankara’daki temsilde metnin yalın, doğrudan dili ve vicdani sorgulaması öne çıkarılıyor. Sahnelemede mahkûmun hücresine sıkıştırılmış zaman duygusu, ışık ve ses tasarımıyla destekleniyor; seyirci, karakterin korku, umut, pişmanlık ve başkaldırı arasında salınan iç dünyasına yaklaştırılıyor. Eserin tiyatroya uyarlanma geleneği, 19. yüzyıldan bu yana Avrupa’da ve Türkiye’de farklı rejilerle sürdü; minimalist sahneleme, metnin etik tartışmasını daha görünür kılan güncel bir yaklaşım olarak öne çıkıyor.

CSO ADA ANKARA’DA ETKİNLİK DETAYLARI

Gösterim 16 Ekim 2025 Perşembe günü 20.00’de, CSO Ada Ankara kompleksinin Bankkart Mavi Salon’unda gerçekleşecek. Salon, akustik ve görüş çizgileriyle monolog ve anlatı odaklı prodüksiyonlar için elverişli bir altyapı sunuyor. Etkinliğe girişte salon kuralları ve güvenlik prosedürleri gereği kapılar etkinlikten yaklaşık 30 dakika önce açılıyor; geç gelen izleyiciler ilk uygun ara ya da sahne geçişinde içeri alınabiliyor.

HUGO’NUN İDAM KARŞITI MİRASI

Victor Hugo, yaşamı boyunca idam cezasına karşı kampanyalar yürüttü; 1848 Devrimi sonrası siyasal etkisi artan Hugo, Meclis’te de idama karşı söz aldı. 1854’te kaleme aldığı ünlü mektuplar ve yazılar, Avrupa’da ölüm cezası tartışmalarına ivme kazandırdı. Yazarın bu romanı, yalnız Fransa’daki adalet sistemine değil, evrensel ölçekte devlet şiddetinin meşruiyetine dair bir ahlaki itiraz olarak okunuyor.

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE SAHNE GEÇMİŞİ

Eser, Fransa’dan İtalya’ya, Latin Amerika’dan Türkiye’ye dek farklı tiyatrolarca sahnelendi; kimi rejilerde tek kişilik anlatı-oyun, kimilerinde ise koro ve projeksiyonla desteklenen çağdaş yorumlar tercih edildi. Türkiye’de ilk uyarlamalar 20. yüzyılın ikinci yarısına uzanırken, son yıllarda devlet ve şehir tiyatroları ile bağımsız topluluklar metni güncel tartışmalarla ilişkilendirerek yeniden sahneye taşıyor. Ankara’daki temsil de bu geleneği sürdürerek metnin etik sorularını günümüz adalet anlayışıyla buluşturmayı hedefliyor.

ESERİN EDEBİ YENİLİĞİ VE ETKİSİ

“Bir İdam Mahkûmunun Son Günü”, birinci tekil kişi anlatımı, zaman-mekân daralması ve gündelik ayrıntılarla kurduğu gerçeklik etkisi sayesinde modern psikolojik romanın öncüllerinden sayılıyor. Yazarın suçun içeriğini belirsiz tutması, izleyiciyi “hak edip etmediği” tartışmasından çıkarıp “idamın kendisi” üzerine düşünmeye yönlendiriyor; bu yönüyle eser, adalet-etik-hukuk ekseninde derslerde ve atölyelerde sıkça ele alınan bir başvuru metni niteliği taşıyor.

BİLETLER, YAŞ SINIRI VE ERİŞİLEBİLİRLİK

CSO Ada Ankara’nın bilet satış kanallarında etkinlik biletleri kategorilere göre değişen fiyat aralıklarıyla sunuluyor. Organizasyonlarda genel uygulama 7 yaş ve üzeri katılım sınırı; 12 yaş altı için ise yetişkin eşlik şartı olarak belirtiliyor. Mekânda engelli erişimine uygun girişler, asansör ve yönlendirmeler bulunuyor; refakatçi düzenlemeleri için gişe ve danışma birimlerinden destek alınabiliyor.

SEYİRCİ İÇİN KISA REHBER

Etkinlik günü ulaşım: CSO Ada Ankara’ya toplu taşıma ve özel araçla ulaşım mümkün; konser ve etkinlik saatlerinde otoparkta yoğunluk yaşanabileceği için erken varış öneriliyor.

Salon kuralları: Cep telefonu sesleri kapalı olmalı; flaşlı çekim ve profesyonel kayıt ekipmanı kullanımı kısıtlıdır.

Bilet ve giriş: QR biletlerin etkinlikten önce indirip hazır edilmesi giriş akışını hızlandırır.

NEDEN İZLEMELİ?

Eser, yalnızca bir mahkûmun son saatlerini anlatmıyor; devlet, toplum ve birey arasındaki vicdani dengeyi sorguluyor. Ankara’daki bu temsil, Hugo’nun iki yüzyılı aşan idam karşıtı çağrısını çağdaş sahneleme araçlarıyla günümüze taşıyarak, seyirciyi hukukun adaletle, adaletin de insanlıkla bağını düşünmeye davet ediyor.