Ankara'nın su kaynakları bitiyor mu? Ankara susuz bir şehir mi olacak?

Ankara, 2030-2050 döneminde artan kuraklık baskısıyla su stresi riski altında; uzmanlar, talep yönetimi ve geri kazanım yatırımları gecikirse yaz aylarında arz kesintileri yaşanabileceğini belirtiyor. Karadeniz illeri avantajlı; Ankara ise doğru yönetimle orta riskten düşük riske inebilir.

Ankara’yı ilgilendiren su tablosunda kim ne söylüyor, risk ne zaman belirginleşiyor, hangi ilçeler etkilenebilir, neden arz-talep dengesi bozuluyor, nasıl önlem alınmalı? TFF düzeyinde değil; DSİ verileri, İSKİ/ASKİ uygulamaları ve iklim projeksiyonları süreçte referans. Takvim; 2030-2050 kritik eşik.

TÜRKİYE’DE SU RİSKİ: NE DOĞRU, NE EKSİK?

İddia: “Ankara yüz yıl boyunca susuzluk yaşamaz” söylemi doğru değil. Doğrusu: Ankara yarı kurak iklim kuşağında, yağış rejimi dalgalı ve buharlaşma yüksek; su arzı, baraj/iletim hatları ve tasarrufla sağlanır, otomatik güvence yok.

“Karadeniz illeri susuzluk çekmez” ifadesi büyük oranda doğru; çünkü orografik yağış sürekli ve akarsu havzaları güçlü. Ancak yerel kirlilik, aşırı turizm ve altyapı yetersizliği riski artırabilir.

“Muğla güçlü yeraltı suyu sayesinde güvende” genellemesi eksik; turizm sezonu talep zirveleri, yaz kuraklığı ve tuzlu su girişimi risk oluşturuyor.

“Adana-Mersin uzun vadede güvenli” ifadesi koşullu; Seyhan-Ceyhan havzaları avantaj sağlıyor ancak tarımsal sulama baskısı ve iklim değişikliği debilerinin düşme ihtimali bulunuyor.

ANKARA’NIN MEVCUT SU DURUMU VE RİSK PENCERESİ

• Kaynaklar: Çamlıdere, Kurtboğazı, Kesikköprü, Gerede hattı; tamamlayıcı yeraltı suyu ve zaman zaman Kızılırmak/sız alternatifleri.
• Risk zamanı: Yetersiz yağış ve yüksek buharlaşmanın çakıştığı yıllarda özellikle temmuz-eylül dönemlerinde “talep zirvesi” nedeniyle baskı artar. 2030-2050 arası sıcak hava dalgalarının sıklaşmasıyla risk belirginleşebilir.
• Gösterge: Baraj dolulukları, şebeke kayıp-kaçak oranı, günlük kişi başı tüketim (lpcd) ve arıtılmış su geri kullanım oranı.

ANKARA SUSUZ KALIR MI, NE ZAMAN?

• Kısa-orta vade: Doğru yönetimle geniş çaplı susuzluk beklenmez; ancak kurak yıllarda bazı ilçelerde basınç düşüklüğü ve planlı kesinti senaryoları devreye girebilir.
• Kırılgan dönem: 2030’ların ortası ve 2040’lar; nüfus artışı ve ısı dalgaları birleşirse yaz aylarında arz-talep açığı oluşabilir.
• Koşullu güvence: Gerede hattının verimli işletimi, yeni geri kazanım projeleri ve kayıp-kaçağın %15 altına indirilmesi, riski anlamlı biçimde düşürür.

ANKARA İÇİN ACİL EYLEM LİSTESİ

• Atık su geri kazanımı: İleri biyolojik arıtma ile arıtılmış suyu sanayi, park-bahçe, inşaat ve tarımsal kullanıma yönlendirme; 2030 hedefi en az %20 geri kullanım.
• Kayıp-kaçak azaltımı: Akustik sızıntı tespiti, akıllı sayaç, DMA bölgelendirme; 5 yılda %25’ten %15’in altına iniş.
• Talep yönetimi: Kademeli tarife, verimli armatür teşviki, gri su sistemleri, yağmur suyu hasadı zorunluluğu; toplu konut ve kamu binalarında öncelik.
• Yeni kaynaklar: Yeraltı barajları ve mikro depolama; buharlaşması düşük, şehir içi dağıtım hatlarına yakın konumlandırma.
• Tarımsal verimlilik: Ankara çevresi için damla-sulama dönüşümü, sulama birliklerinde sayaçlı izleme ve gece sulaması teşviki.

SU SORUNUNUN ANKARA İLÇELERİNE YANSIMALAR

Keçiören, Altındağ, Mamak gibi yoğun nüfuslu merkezlerde yaz akşam saatlerinde basınç problemleri olası.

Sincan-Etimesgut-Çayyolu aksında hızlı büyüme talebi artırıyor; yeni depolama ve ring hatları şart.

Gölbaşı ve Polatlı’da yeraltı suyu çekimi dikkatle izlenmeli; tuzluluk artışı ve düşen seviye riskine karşı kısıt ve izleme.

TÜRKİYE’DE SU AÇISINDAN GÖRECELİ OLARAK DAHA AVANTAJLI İLLER

• Çok yüksek avantaj: Rize, Artvin, Trabzon, Giresun (yüksek orografik yağış, güçlü akarsu ağları).
• Yüksek avantaj: Ordu, Samsun, Zonguldak, Bartın (Karadeniz yağış rejimi, nehir ve ormanlık alanlar).
• Orta avantaj: Erzurum, Erzincan, Bayburt (kar örtüsü depolaması; ancak kış sert, yaz kuraklığına dikkat).
• Koşullu avantaj: Antalya’nın kuzey kesimleri ve Toros alt havzaları; yağmur rejimi mevsimsel, turizm zirveleri risk.
• Ankara’nın yeri: Orta risk-iyi yönetimle düşük risk bandı; büyükşehirler içinde “yönetişimle güvence sağlanabilir” kategorisinde.

“Ankara yüz yıl susuzluk görmez” iddiası hatalı; sürdürülebilirlik, yatırımlar ve iklim senaryolarına bağlıdır.

“Muğla güçlü yeraltı suyu ile güvende” genellemesi eksik; yaz turizmi ve tuzlu su girişimi plan gerektirir.

“Adana-Mersin kalıcı olarak güvenli” koşullu bir ifadedir; tarımsal talep ve iklim dalgalanması yönetilmezse risk büyür.

SU YÖNETİMİNDE ULUSAL ÖNCELİKLER

• Havza bazlı planlama: Sakarya, Kızılırmak, Seyhan-Ceyhan ve Doğu Karadeniz havzalarında tahsis-kalite izleme entegrasyonu.
• Şebeke verimliliği: Büyükşehirlerde kayıp-kaçak için ulusal hedef %20→%12; finansman için performans bazlı hibe.
• Yenilikçi finansman: Yeşil tahvil ve su verimliliği kredileriyle geri kazanım tesislerinin ölçeklenmesi.
• İklim uyumu: Sıcak dalgası eylem planları, kuraklık erken uyarı sistemi, su ayak izi raporlaması.

VATANDAŞ VE SANAYİ İÇİN PRATİK ADIMLAR

• Konut: Düşük debili armatür, sızıntı kontrolü, yağmur suyu depolama, gri su kullanımına hazır tesisat.
• Sanayi: Kapalı devre soğutma, proses suyu geri kazanımı, ISO 46001 Su Yönetim Sistemi.
• Tarım: Damla-sulama, toprak nem sensörü, tuzluluk yönetimi ve ürün deseninin iklime uyarlanması.