Bugünün Ankara'sının 1899 tarihli Angora Vilayet Haritası şaşırtıyor

1899 tarihli R. Huber imzalı “Osmanlı İmparatorluğu İdari Taksimatı” haritasındaki Angora (Ankara) vilayeti düzeni, sancak-kaza-nahiye sınırlarıyla merak uyandırıyor. Dijitalleştirilen arşiv haritası üzerinden dönemin idari yapısı doğrulanarak paylaşıldı.

Arşivlerde kayıtlı 1899 tarihli R. Huber haritası, Angora vilayetinin hangi idari birimlerden oluştuğunu gösteriyor; görselin dijital kopyası çevrimiçi erişime açıldığı için inceleme kolaylaştı. Harita, bugün Ankara, Çorum, Yozgat, Kırşehir ve Kayseri’ye karşılık gelen alanları dönemin vilayet-sancak-kaza hiyerarşisiyle serimliyor; veriler birincil kaynakta teyitli.

HANGİ HARİTA: R. HUBER’İN 1899 “İDARİ TAKSİMAT” ÇALIŞMASI

R. Huber’in “Empire Ottoman, division administrative” başlıklı 1899 tarihli haritası, Osmanlı vilayet-sancak-kaza-nahiye ağını bütüncül biçimde belgeleyen birincil görsel kaynak niteliği taşıyor; Kongre Kütüphanesi’nde dijital kimliğiyle yer alıyor.

ANGORA VİLAYETİ: COĞRAFİ VE İDARİ KAPSAM

Harita, Angora vilayetini merkez vilayet (Ankara) ve ona bağlı sancaklar halinde gösteriyor; yerleşimler arasında Angora/Ankara merkezinin yanı sıra Beypazarı, Ayaş, Kalecik, Çubukabad, Yabanabad, Sivrihisar, Karaali-Bala, Mihalıççık gibi kazalar işaretleniyor; doğuda Çorum, Yozgat, Kırşehir ve Kayseri sancak alanları görülüyor. 

SANCAK VE KAZA DAĞILIMI: DÖNEMİN YÖNETİM HİYERARŞİSİ

İşaretlemelerde vilayet merkezi kırmızı, sancak-kaza-nahiye ise farklı sembollerle ayrılıyor; bu gösterim, 19. yüzyıl sonu Osmanlı taşra idaresindeki çok kademeli yapıyı okunur kılıyor ve güncel illerin tarihsel idari evrimini izlemeye imkân veriyor. 

GÜNÜMÜZE YANSIMALAR: TARİHSEL SÜREKLİLİK VE DEĞİŞİM

Harita, modern Türkiye illerinin sınır ve merkezlerinde süreklilik ve sapmaları görselleştiriyor; Ankara havzasının batıda Beypazarı–Ayaş, doğuda Kalecik–Çubuk hattıyla çekirdekleştiğini, doğudaki Kırşehir–Yozgat–Kayseri ekseninin ise ayrı sancak örgüsüyle tanımlandığını ortaya koyuyor. 

DİJİTAL ERİŞİM VE DOĞRULAMA: ARŞİV KAYDI TEMELLİ

Görselin yüksek çözünürlüklü nüshası, Kongre Kütüphanesi ve Wikimedia üzerinden erişilebilir; meta verilerde tarih (1899), yapımcı (R. Huber) ve başlık bilgileri doğrulanmış durumda, böylece yer adları ve idari semboller kaynak gösterilerek kullanılabiliyor. 

UZMANLAR NE DİYOR: YÖNTEMSEL KATKILAR

Osmanlı taşra idaresi çalışan araştırmacılar, bu tür bütüncül haritaların, salname verileri ve şer’iye sicilleriyle çaprazlandığında sancak ve kaza ölçeğinde nüfus, yol ve yerleşim analizlerini mümkün kıldığını belirtiyor; Houshamadyan gibi projeler de saha görselleriyle bağlamsal destek sunuyor. 

HARİTADAKİ YER ADLARI: EŞLEŞTİRME NOTLARI

Angora=Ankara; Yabanabad=Kızılcahamam, Çubukabad=Çubuk, Karaali-Bala=Bala, Mihalıççık=Sivrihisar havzası bağlantılı kazalar; doğu kanatta Çorum, Yozgat, Kırşehir, Kayseri sancakları dönemsel adlarla yer alırken, bazı nahiye isimleri günümüzde ilçe veya mahalle statüsünde. 

GÖRSELİN ÖNEMİ: KAMUSAL HAFIZA VE KENT PLANLAMA

Tarihsel idari katmanlar, bugünkü ulaşım, su yolları ve kırsal yerleşim ağlarını anlamada referans sunuyor; haritalar, kültürel miras envanteri ve bölgesel planlama çalışmalarında karşılaştırmalı zemin sağlıyor. 

-----------------------------------------

EDİTÖRÜN YARARLANDIĞI KAYNAKLAR

R. Huber, 1899, Empire Ottoman, division administrative – Library of Congress/Wikimedia (dijital ID g7431f.ct002181) 

Houshamadyan – Vilayet of Ankara, görsel ve tarihsel bağlam sayfası