Sosyal bilimlerde Yapay Zeka devrimi: 2027 tahmini şaşırttı

Ankara Başkent Üniversitesi kampüsünde gerçekleştirilen kapsamlı organizasyonda, teknolojik gelişmelerin toplumsal disiplinler üzerindeki dönüştürücü gücü ele alındı. Akademisyenler, otonom sistemlerin sosyolojik kavramları nasıl yeniden şekillendirdiğini ve bilimsel üretim süreçlerindeki kaçınılmaz değişimi detaylarıyla inceledi.

YAPAY ZEKA VE SOSYOLOJİ İLİŞKİSİ

Başkent Üniversitesi ev sahipliğinde organize edilen "Sosyolojinin Geleceği, Geleceğin Sosyolojisi: Yapay Zeka Çağında Sosyal Bilimler" başlıklı sempozyum, dijital dönüşümün akademik yansımalarına odaklandı. Etkinliğin açılışında konuşan Başkent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dekan Vekili Prof. Dr. Mustafa Gündüz, sosyal bilimler ile yapay zeka teknolojilerinin kesişim noktasında üretilecek bilginin hayati önem taşıdığını vurguladı. Bu alandaki akademik literatürün zenginleştirilmesi gerektiğine dikkat çeken Gündüz, disiplinler arası çalışmaların artırılması çağrısında bulundu.

Sempozyumda söz alan Başkent Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Füsun Eyidoğan ise üniversitelerin sadece teorik bilgi aktaran kurumlar olmaktan çıkıp, öğrencileri farklı perspektiflerle buluşturan merkezlere dönüşmesi gerektiğini belirtti. Eyidoğan, sınıf dışı etkinliklerin ve alanında uzman isimlerle yapılan buluşmaların öğrencilerin vizyonunu genişlettiğini ifade etti. Yapay zekanın otonom yapısına dikkat çeken Eyidoğan, "Bu teknolojinin sahip olduğu otonomi, sosyal bilimlerde ve bilhassa sosyolojideki kavramların yeniden tanımlanmasını zorunlu kılıyor. Bu bağlantıların doğru kurulması için titizlikle çalışılması şarttır." değerlendirmesinde bulundu.

AKADEMİDE DİJİTAL DÖNÜŞÜM VE ETİK SORUNLAR

ODTÜ Bilim ve Teknoloji Politikası Çalışmaları Öğretim Üyesi Doç. Dr. Arsev Umur Aydınoğlu, yapay zekanın akademi dünyasında yarattığı şok etkisine ve hazırlıksız yakalanma durumuna değindi. Teknolojinin sadece ticari kar veya teknik yapılabilirlik üzerinden değerlendirilmemesi gerektiğini savunan Aydınoğlu, meselenin hukuki, toplumsal ve etik boyutlarının da masaya yatırılmasının elzem olduğunu belirtti.

Google Gemini gibi ücretsiz erişilebilen yapay zeka araçlarının öğrenciler üzerindeki etkisini irdeleyen Aydınoğlu, bu durumun gelecekte akademik emek süreçlerini dönüştüreceğini ve bir tür bağımlılık yaratabileceğini dile getirdi. Akademisyenlerin toplumun en eğitimli kesimi olarak bu dönüşümü analiz etme sorumluluğu taşıdığını hatırlatan Aydınoğlu, yürütülen odak grup çalışmalarından çarpıcı veriler paylaştı.

Aydınoğlu, farklı disiplinlerden akademisyen ve öğrencilerle yapılan görüşmelerde, öğretim üyelerinin intihal kontrolü yapan bir "polis" rolüne bürünmekten rahatsız olduğunu, öğrencilerin ise yapay zeka verilerini sorgusuz sualsiz kabul etme eğilimi gösterdiğini aktardı. Akademisyenler arasında "savaşı kaybettik" veya "baypas ediliyoruz" gibi umutsuzluk ifadelerinin dolaştığını belirten Aydınoğlu, buna rağmen yapay zekanın matbaa veya yazı gibi devrimsel bir nitelik taşıdığını ve uzun vadede yeni bir aydınlanma çağı başlatabileceğini vurguladı.

BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA 2027 ÖNGÖRÜSÜ

Etkinliğin en dikkat çekici sunumlarından birini gerçekleştiren ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aziz Fevzi Zambak, "Eski Bir Hayalin Peşinde: Yapay Zeka Sosyal Bilimler İçin Yeni Bir Umut Işığı Mı?" başlıklı konuşmasıyla metodolojik tartışmalara yeni bir boyut kazandırdı. Sosyal bilimlerin karmaşık ve dinamik yapısının geleneksel matematiksel modellerle analiz edilmesinde yaşanan zorlukların, yapay zeka sayesinde aşılabileceğini savunan Zambak, bu teknolojinin sosyal bilimlere doğa bilimleri seviyesinde bir öngörü gücü kazandırabileceğini iddia etti.

Yapay zekanın, sosyal sistemlerdeki doğrusal olmayan yapıları çözümleyebilecek yeni bir "formalizm" sunduğunu belirten Zambak, yapılan bir deneyden örnek verdi. Bir yazarın dört yıllık veri setini işleyen yapay zekanın, o yazarın daha önce hiç değinmediği bir konudaki fikirlerini ve kuracağı cümleleri yüzde 92 doğrulukla tahmin ettiğini açıkladı. Bu gelişmenin disiplinler arası duvarları yıkacağını belirten Zambak, sosyoloji, iktisat ve uluslararası ilişkiler gibi alanların birbirlerinin modellerini kullanabileceği ortak bir zemine kavuşacağını ifade etti.

Konuşmasının sonunda oldukça iddialı bir tahminde bulunan Zambak, "2027 yılına geldiğimizde, nitelikli bilimsel dergilerdeki araştırma süreçlerinin yüzde 95'inin yapay zeka tarafından yürütüleceğini öngörüyoruz." dedi. Genç araştırmacılara karamsar senaryolara takılmamalarını öğütleyen Zambak, yapay zekanın sunduğu metodolojik fırsatlara odaklanarak sosyal bilimleri daha ileri bir seviyeye taşımaları gerektiğini sözlerine ekledi.