Lokman Hekim kimdir?

Lokman Hekim, Kur'an'da ve halk efsanelerinde adından sıkça bahsedilen hikmetle donatılmış bir kişi olarak bilinir. İslam alimleri arasında Lokman Hekim'in peygamber olup olmadığına dair farklı görüşler olsa da genel kabul gören görüş, onun bir peygamber olmadığı yönündedir. Kur'an'ın Lokman Suresi'nde Lokman'dan ve ona verilen hikmetten bahsedilir. Bu surede, Lokman'ın oğluna vermiş olduğu değerli öğütler detaylı bir şekilde anlatılmaktadır.

İslamiyet öncesinde Araplar arasında Lokman, uzun ömrü, bilgeliği ve atasözleriyle tanınan bir şahsiyetti. Cahiliye dönemine ait bazı şiirlerde onun, Hz. Hud'un kavmi olan Ad kavmine nispetle "Lokman b. Ad" olarak geçtiği görülse de İslami kaynaklar, bu Lokman'ın Kur'an'da zikredilen Lokman olmadığını vurgular. Lokman'ın Kur'an'da örnek bir şahsiyet olarak sunulması, Arap toplumunun onu yakından tanıdığına işaret eder.

Bir rivayete göre; günahları ve peygamberlerine karşı gösterdikleri tavır nedeniyle Ad kavmi kuraklıkla cezalandırıldı. Bu felaketten sadece Hz. Hud, ona inananlar ve aralarında Lokman'ın da olduğu bir heyet kurtuldu. Bu heyet, yağmur duası için Mekke'ye gitmişti. Bu kurtulan topluluk, bir sonraki kuraklık korkusuyla Lokman'ın liderliğinde Sebe bölgesine göç etti. Lokman'ın liderliğinde, bu topluluk tarafından Me'rib su seddi diye bilinen baraj inşa edildi. Bu baraj, tarih boyunca önemli bir yapı olarak anılmıştır.

Tarihi kaynaklarda Lokman'ın 560, bin, 3 bin, 3 bin 500 veya 4 bin yıl yaşadığına dair bilgilere rastlamak mümkündür. Bu uzun yaşam süresi sebebiyle ona "Lokmanü'n-nüsur" yani "kartallar kadar uzun yaşayan Lokman" ismi verilmiştir. Ayrıca, onun "el-Muammer" yani "uzun ömürlü" lakabıyla da anıldığı bilinmektedir. Ünlü hadis alimi Ebu Hatim es-Sicistani, tarihi kaynaklarda uzun yaşamış kişiler arasında Lokman'ın Hızır'dan sonra ikinci sırada geldiğini ifade eder.

Lokman'ın vefatından sonra nerede defnedildiği konusu ise farklı bilgilere sahip. Bazı kaynaklar, onun Ahkaf'ta, Hud peygamberin kabrinin yakınında son yolculuğuna uğurlandığını belirtirken; bazıları ise Taberiye gölünün doğu kıyısına, Remle'ye veya Yemen'e defnedildiğini aktarır. Bu farklı bilgiler, Lokman'ın efsanevi hikayesinin zenginliğini ve tarihi derinliğini gözler önüne sermektedir.

Hikmet dolu sözleriyle tanınan Lokman, bu özelliği sebebiyle "Lokmanü'l-hakim" olarak da anılmaktadır. Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed, Yemen'den gelen bir heyeti karşılarken "İman Yemenlidir, hikmet Yemenlidir" sözleriyle Lokman'ın Yemen'in Ad kavmine ait olduğuna dair bir gönderme yaptığına inanılıyor.

Antik Arap kıssalarında Lokman, Ad kavmine ait bir birey olarak sunulurken; İslami kaynaklarda ise İsrailoğulları'ndan biri olarak tanıtılmaktadır. Bu bağlamda, Lokman'ın Hz. Eyyub'un kız kardeşi veya teyzesiyle ilişkili olduğu, yani onun oğlu olduğu ifade ediliyor. Ayrıca Lokman'ın, peygamber olan Hz. Davud'dan ilim aldığı ve Davud peygamberliğe adım atıncaya dek fetva verip ardından onun yardımcısı olduğu belirtiliyor.

Lokman'ın bilgelikteki ustalığı sadece İslami kaynaklarla sınırlı değil. Yunan filozofu Empedokles'in de Lokman'dan ilim aldığına dair bilgiler mevcut. Bazı kaynaklar Lokman'ı İsrailoğulları'nın kadıları arasında sayarken; onun Hz. Davud, Hz. İsa ve Hz. Muhammed arasındaki bir dönemde yaşadığı da iddia edilmektedir.

Tarihi kaynaklarda Lokman, hekimlik konusundaki becerileriyle de ön plana çıkmaktadır. Lokman'ın bitkisel ilimde derin bir bilgiye sahip olduğu, bitkilerin özünü ve şifalı yönlerini detaylı bir şekilde bildiği ifade ediliyor. Lokman'ın bu bilgisi sayesinde çeşitli hastalıklar için şifa veren reçeteler hazırladığı ve hekimlikte kullanılan yeni formüller geliştirdiği belirtilmektedir.