Pygmalion etkisi nedir? Pygmalion etkisine örnekler neler

Kendini Gerçekleştiren Kehanet Nedir?

Kendini gerçekleştiren kehanet, bir kişinin veya toplumun belirli bir beklentiye sahip olması sonucunda, farkında olmadan bu beklentiye uygun davranarak olayları gerçekten o yönde şekillendirmesi durumudur. Bu kavram, ilk olarak Amerikalı sosyolog Robert K. Merton tarafından ortaya atılmıştır.

Bir şeyin olacağına inanırsanız ve buna uygun hareket ederseniz, gerçekten de gerçekleşme ihtimali artar.

Bu etki hem olumlu hem de olumsuz yönde işleyebilir:

Olumlu Örnek: 

Bir öğrenci, başarılı olacağına inanırsa daha çok çalışır, odaklanır ve sonuç olarak gerçekten başarılı olur.

Olumsuz Örnek: 

Aynı şekilde, başarısız olacağını düşünen bir öğrenci ders çalışmaya motive olamaz ve başarısızlık kaçınılmaz hale gelir.

Kendini Gerçekleştiren Kehanet Nasıl İşler?

Bu fenomenin işleyişi dört temel adımda açıklanabilir:

• Beklenti Oluşur → Kişi, bir durum hakkında belirli bir inanç geliştirir.
• Davranışlar Şekillenir → Kişi, farkında olmadan bu inanca göre hareket etmeye başlar.
• Beklenen Sonuç Gerçekleşir → Kişinin davranışları süreci etkileyerek, beklenen olayın gerçekleşmesine yol açar.
• Beklenti Pekişir → Beklenti gerçekleşince kişi, inancının doğruluğuna daha da ikna olur ve bu döngü devam eder.

Günlük Hayatta Kendini Gerçekleştiren Kehanet Örnekleri

Bu psikolojik etkiyi hayatın birçok alanında gözlemleyebiliriz:

1. Eğitimde Başarı ve Başarısızlık

• Bir öğretmen, öğrencisinin çok başarılı olacağına inanırsa ona daha fazla ilgi ve destek gösterir. Bu da öğrencinin motivasyonunu artırarak gerçekten başarılı olmasına neden olabilir.
• Tam tersi şekilde, öğretmen bir öğrencinin başarısız olacağını düşünürse ona daha az ilgi gösterir. Öğrenci de motivasyon kaybı yaşar ve başarısız olur.

2. İş Hayatında Performans

• Bir yönetici, çalışanlarından birinin çok başarılı olacağına inanırsa, ona daha fazla sorumluluk ve fırsat verir. Çalışan da kendine olan güveni artarak gerçekten daha iyi bir performans sergileyebilir.
• Öte yandan, bir çalışanın yetersiz olduğu düşünülürse, ona daha az fırsat verilir ve bu da başarısızlık ihtimalini artırır.

3. İlişkilerde Algı ve Beklentiler

• Eğer bir kişi, birinin kendisini sevmediğini düşünüyorsa, bu beklentiyle hareket edip mesafeli davranır. Karşı taraf da soğukluk hisseder ve gerçekten uzaklaşır.
• Tam tersine, birinin sizi sevdiğine inanırsanız, daha sıcak ve ilgili davranırsınız. Bu durum, gerçekten olumlu bir ilişkinin oluşmasına katkı sağlar.

4. Ekonomi ve Piyasa Hareketleri

• Bir bankanın iflas edeceği söylentisi yayıldığında, insanlar panikle hesaplarını kapatır. Sonuç olarak, banka gerçekten mali sıkıntıya girer ve batabilir.
• Aynı şekilde, bir ürünün çok popüler olacağı söylendiğinde, insanlar daha fazla satın alır ve gerçekten popüler hale gelir.

5. Sağlık Üzerindeki Etkisi

• "Placebo etkisi" kendini gerçekleştiren kehanetin en iyi örneklerinden biridir. Bir kişi, aldığı ilacın onu iyileştireceğine inanırsa, gerçekten kendini daha iyi hissedebilir.
• Bunun tam tersi "nocebo etkisi" olarak bilinir. Bir kişi, bir hastalığa yakalanacağına inanırsa, stres ve kaygı nedeniyle gerçekten hastalanabilir.

Kendini Gerçekleştiren Kehanetten Nasıl Kaçınılır?

• Olumsuz inançları fark edin ve sorgulayın: "Başarısız olacağım" gibi negatif düşünceler yerine, "Elimden geleni yapacağım" gibi olumlu bakış açısını benimseyin.
• Kendi kendinize koyduğunuz engelleri kaldırın: Olumsuz düşünceler ve korkular sizi geriye çekebilir. Kendi potansiyelinizi sınırlamayın.
• Başarıya inanmak için somut adımlar atın: İnanmanın yanı sıra, gerçekten o yönde çalışarak süreci destekleyin.
• Etrafınızdaki insanların beklentilerini sorgulayın: Başkalarının hakkınızdaki yargılarını doğrudan kabul etmek yerine, kendi gerçeklerinizi oluşturun.

Düşünceleriniz Gerçekliğinizi Şekillendiriyor!

Kendini gerçekleştiren kehanet, farkında olmadan yaşamımızı etkileyen güçlü bir psikolojik etkidir. Pozitif beklentiler ve inançlar, bizi başarıya götürebileceği gibi, olumsuz düşünceler de başarısızlığa neden olabilir.

Bu nedenle, kendi düşüncelerimizi ve beklentilerimizi bilinçli bir şekilde yönetmek, hem bireysel hayatımızda hem de toplum genelinde daha olumlu sonuçlar almamızı sağlar. 

Kendini Gerçekleştiren Birey Ne Demek?

Kendini gerçekleştiren birey, kendi potansiyelini en üst seviyeye çıkaran, özgünlüğünü ve yaratıcılığını geliştiren kişidir. Bu kavram, psikolog Abraham Maslow tarafından geliştirilmiştir ve Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi'nin en üst basamağında yer alır.

• Kendini gerçekleştiren bireyin özellikleri şunlardır:
• Kendi yeteneklerini ve sınırlarını bilir.
• İç motivasyonla hareket eder, dış onaylara bağımlı değildir.
• Problem çözmeye ve yaratıcı düşünmeye açıktır.
• Hayatı anlamlandırma çabası içindedir.
• Gerçeklerle yüzleşebilir ve olayları objektif değerlendirebilir.

Kendini gerçekleştiren birey, kendi potansiyelini en üst seviyede kullanarak hem bireysel hem de toplumsal anlamda katkı sağlar.

Kendini Gerçekleştiren Kehaneti Kim Buldu?

Kendini gerçekleştiren kehanet kavramı, Amerikalı sosyolog Robert K. Merton tarafından ortaya atılmıştır.

Merton, insanların bir durumun olacağına inandığında farkında olmadan o yönde hareket ettiğini ve böylece olayların gerçekten de inandıkları gibi geliştiğini gözlemlemiştir.