Gece adım sesleriyle uyanıyor musunuz? Ayak sesleri sendromu gerçekten var mı?

AYAK SESLERİ SENDROMU NEDİR?

Bazı insanlar gecenin sessizliğinde, özellikle de sabaha karşı saatlerde evin içinde ya da yakın çevresinde net adım sesleri duyduklarını ancak çevrede kimse olmadığını bildiriyor. Üstelik bu sesler, çoğu zaman uykudan uyanmaya sebep olacak kadar belirgin. İşte bu fenomen, psikoloji ve nörolojide "ayak sesleri sendromu" olarak adlandırılmaya başlandı.

Bazen uyanıklıkla uyku arasında, bazen de tam uyandıktan sonra yaşanan bu durum, gerçek dışı ses algıları, geçici felç hissi ve yoğun kaygıyla birlikte görülüyor.

HALÜSİNASYON MU, HAFIZA YANILSAMASI MI?

Ayak sesleri sendromu, sıklıkla şu üç durumun birleşimiyle ortaya çıkar:

Uyku felci (sleep paralysis): Kişi uyanıktır ama vücudu hareket edemez.

Hipnopompik halüsinasyon: Uykudan uyanırken görülen veya duyulan gerçek dışı imgeler.

Anksiyete temelli paranoyalar: Zihnin tehdit algısını gerçekmiş gibi canlandırması.

Bu tür olaylarda kişi; tıkırtı, ahşap zeminde yürüme sesi, ağır adımlar veya merdivende yaklaşan biri gibi ayak izlerine özgü sesleri işittiğini söyler. Beyin, uyanıklıkla uykunun arasında gerçeklik filtresini kısa süreliğine yitirir.

BİLİM NE DİYOR?

Nöroloji uzmanlarına göre bu olaylar beynin temporal lobu ile işitsel korteks arasındaki sinyal düzensizliğinden kaynaklanabilir. Uyku evresinden uyanma anında bazı ses işleme merkezleri geçici olarak hiperaktif hale gelir. Sonuçta beyin, dışarıdan hiç gelmeyen sesleri iç kaynaklı olarak üretir.

“Bu sesleri duyan kişilerin çoğunda uyku bozukluğu, stres, kaygı ya da geçmiş travmalar vardır,” diyor bir uyku araştırma merkezi yetkilisi.

HALK ANLATILARIYLA BENZERLİKLER: GECELERİN AYAK SESİ

Ayak sesi duyup kimseyi bulamama durumu, sadece çağdaş nörolojik açıklamalara değil, aynı zamanda Anadolu, Balkan ve Mezopotamya halk anlatılarında da sıkça karşımıza çıkar.

• "Gelen ama görünmeyen" figürler,
• İçeri girmeyen ama yaklaşan varlıklar,
• Adım sesleriyle uyanan ama hareketsiz kalan insanlar...

Bu anlatıların çoğu, aslında bugünkü bilimsel tanımların folklorik karşılığı olabilir. Özellikle "kara basan", "görülemeyen cin", "kapı eşiğinde bekleyen ruh" gibi kavramlar, ses ve hareket illüzyonlarına dayanır.

PSİKOLOJİK ETKENLER NEDEN ÖNEMLİ?

Bu sendromu yaşayan kişiler genellikle:

• Yoğun stresli bir dönemden geçiyordur
• Uyku düzeni bozulmuştur,
• Gece yalnız kalmaktan çekiniyordur.

Ayrıca geçmişte yaşanan travmalar ya da çocuklukta duyulan korkutucu anlatılar, beynin gece belli sesleri yorumlama şeklini kalıcı olarak etkileyebilir.

NASIL BAŞA ÇIKILIR?

Ayak sesleri sendromu tedavi gerektirecek düzeyde rahatsızlık veriyorsa, aşağıdaki adımlar önerilir:

Uyku hijyeni oluşturmak: Karanlık, sessiz ve düzenli saatlerde uyumak.

Meditasyon: Gevşeme egzersizleri ve solunum çalışmaları.

Bilişsel terapi: Anksiyete düzeyinin düşürülmesi ve korkunun rasyonelleştirilmesi.

Gerekirse nöroloji uzmanına ya da uyku bozukluğu merkezine başvurulması.

GECE GELENLER GERÇEK Mİ, ZİHNİN KENDİ SESİ Mİ?

Ayak sesleri sendromu, bilimsel olarak açıklanabilir bir beyin tepkisidir. Ancak insan zihni, sesleri ve sessizliği yalnızca duymakla kalmaz, anlamlandırır da. Bu nedenle uykudan uyanıldığında duyulan ayak sesleri, bir anda geçmişle bugünü, korkuyla gerçekliği birbirine karıştırabilir.