Damar sertliği (ateroskleroz) nedir, belirtileri neler?

Damar Sertliği (Ateroskleroz) Nedir?

Damar sertliği, tıbbi adıyla ateroskleroz, atardamarların iç yüzeyinde plak adı verilen yağ, kolesterol, kalsiyum ve diğer maddelerin birikmesiyle oluşan kronik bir dolaşım sistemi hastalığıdır. Bu birikintiler zamanla damar çeperlerini kalınlaştırır ve damarların esnekliğini kaybetmesine yol açar. Kan akışı kısıtlandıkça, hayati organlara yeterli oksijen ulaşamaz ve bu durum kalp krizi, felç ve böbrek yetmezliği gibi ciddi sonuçlara neden olabilir.

Damar Sertliği Neden Olur? En Yaygın Sebepler

Damar sertliği genellikle yavaş ve yıllar içinde gelişen bir süreçtir. İşte bu hastalığın başlıca nedenleri:

Yüksek Kolesterol: Kanda kötü kolesterol (LDL) seviyesinin yüksek olması, damar çeperlerinde yağ birikimini kolaylaştırır.

Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon): Damar iç yüzeyine baskı yapan yüksek kan basıncı, damarların yapısını bozar.

Sigara ve Tütün Ürünleri: Nikotin ve diğer toksik maddeler damarların iç yüzeyini tahrip eder.

Şeker Hastalığı (Diyabet): Kan şekerinin sürekli yüksek olması damar duvarlarına zarar verir.

Obezite ve Hareketsizlik: Aşırı kilo, metabolik bozukluklara neden olarak damar sağlığını olumsuz etkiler.

Yanlış Beslenme: Doymuş yağ oranı yüksek, lif oranı düşük beslenme düzeni damar sertliğine zemin hazırlar.

İleri Yaş: Yaş ilerledikçe damarların elastikiyeti azalır.

Genetik Yatkınlık: Ailede kalp-damar hastalıkları öyküsü olan bireylerde risk daha yüksektir.

Damar Sertliği Belirtileri Nelerdir? Dikkat Edilmesi Gereken Sinyaller

Damar sertliği uzun süre hiçbir belirti göstermeden ilerleyebilir. Ancak damarlar kritik düzeyde tıkandığında şu belirtiler ortaya çıkabilir:

• Göğüs ağrısı ve sıkışma (anjina)
• Nefes darlığı
• Yorgunluk, halsizlik
• Bacaklarda uyuşma, karıncalanma veya soğukluk hissi
• Kol veya bacaklarda ağrı
• Ani felç ya da konuşma bozuklukları
• Erektil disfonksiyon (erkeklerde cinsel işlev bozukluğu)

Damar Sertliği Hangi Organları Etkiler?

Damar sertliği sadece kalbi değil, birçok organı tehdit eder:

• Kalp: Koroner damarlar tıkanırsa kalp krizi riski oluşur.
• Beyin: Beyne giden damarlar etkilenirse inme (felç) gelişebilir.
• Bacaklar: Periferik arter hastalığına neden olur.
• Böbrekler: Damarlar daraldığında böbrek fonksiyonları bozulur.

Damar Sertliği Nasıl Teşhis Edilir?

Uzmanlar tarafından yapılan bazı tetkiklerle damar sertliği erken evrede saptanabilir:

• Kan testleri (kolesterol, şeker vb.)
• Elektrokardiyografi (EKG)
• Ekokardiyografi (EKO)
• Anjiyografi
• BT anjiyografi ve MR anjiyografi
• Doppler ultrasonografi

Damar Sertliği Nasıl Önlenir? Alınabilecek Önlemler

Damar sağlığını korumak için şu adımlar kritik öneme sahiptir:

Sağlıklı beslenme: Akdeniz tipi diyet tercih edilmeli, trans yağlardan uzak durulmalı.

Fiziksel aktivite: Haftada en az 150 dakika tempolu yürüyüş yapılmalı.

Sigara bırakılmalı: Tütün ürünleri tamamen hayatınızdan çıkarılmalı.

Kilo kontrolü sağlanmalı

Tansiyon ve şeker düzenli kontrol edilmeli

Stres yönetimi ihmal edilmemeli

Damar Sertliği Tedavi Edilebilir mi?

Ateroskleroz tedavisinde amaç, hastalığın ilerlemesini durdurmak ve damar tıkanıklığını azaltmaktır. Uygulanan yöntemler şunlardır:

İlaç tedavisi: Kolesterol düşürücü statinler, kan sulandırıcılar, tansiyon ilaçları.

Yaşam tarzı değişikliği: Beslenme, egzersiz, sigarayı bırakma gibi alışkanlıkların düzenlenmesi.

Girişimsel yöntemler: Anjiyo ve stent uygulamaları.

Cerrahi müdahale: Gerekli durumlarda bypass ameliyatı yapılabilir.

Sinsi Tehlike: Hiçbir Şikayetiniz Yokken Bile Damarlarınız Tıkanıyor Olabilir

Damar sertliği, "sessiz katil" olarak adlandırılan hastalıklar arasında yer alıyor. Belirti vermeden ilerleyen bu hastalık, erken teşhis ve yaşam tarzı değişiklikleri ile önlenebiliyor. Bu nedenle 40 yaş üstü bireylerin düzenli kontrollerden geçmeleri hayati önem taşıyor.