Öğrenciler LexAI ile dava sonuçlarını tahmin ediyor

YAPAY ZEKA TABANLI HUKUK MODELİ

Ankara’da bilgisayar mühendisliği okuyan dört üniversite öğrencisi, devam eden ya da planlanan davaların olası seyrine ilişkin öngörüler verebilen yapay zeka destekli bir hukuk modeli geliştirdi. Amaç; hukuki araştırma, emsal karar tarama ve ön değerlendirme süreçlerini hızlandırmak.

PROJENİN EKİBİ VE DANIŞMANLIK

Başkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğrencileri Cem Karkıner, Kaan Yılmaz, Emre Ünal ve Ali Uzunkulaoğlu’nun Dr. Öğr. Üyesi Didem Ölçer danışmanlığında ortaya çıkardığı sistem LexAI adını taşıyor. Ekip, yazılım mimarisini kurarken doğal dil işleme, metin sınıflandırma ve olasılık temelli sonuç öngörüsü modüllerini bir araya getirdi.

SİSTEMİN ÇALIŞMA PRENSİBİ

LexAI, daha önce sonuçlanmış davalara ait emsal karar metinlerini inceleyerek belirli hukuk dallarında benzer olay tipleri için istatistiksel olasılık çıkarımları üretmeye odaklanıyor. Kullanıcı sisteme senaryo veya soru girince model, veri havuzundaki benzer kararlardan desenler (pattern) yakalayıp yönlendirici nitelikte bir öngörü sunuyor.

HEDEFLEDİĞİ ALANLAR

Öğrenciler, özellikle iş hukuku ve ceza hukuku alanlarında ilk sürümün daha verimli yanıt verdiğini belirtiyor. Ayrıca bilişim hukuku bağlantılı sorularda da modelin tatminkâr sonuç üretmeye başladığı ifade ediliyor. Genel kullanıcıların temel sorularına açıklayıcı yönlendirmeler sağlamak da hedefler arasında.

VERİYE ERİŞİM VE ZORLUKLAR

Ekip üyelerinden Ali Uzunkulaoğlu, Türkiye’de hukuk teknolojileri alanındaki yapay zeka projelerinin henüz yaygın olmamasının veri erişimini zorlaştırdığını vurguladı. Emsal karar metinlerine ulaşmada gecikmeler yaşadıklarını, ancak sistematik tarama ve filtreleme ile kullanılabilir bir veri seti derlediklerini anlattı.

İSİM SEÇİMİNİN ARKA PLANI

Proje adı LexAI; “Lex”in Latince “kanun”, “AI”ın “artificial intelligence / yapay zeka” kısaltması olmasından geliyor. Ekip bu isimle hem hukuk temelli hem de akıllı öngörü odaklı bir yapı vurgulamak istediğini söylüyor.

VERİ KAYNAĞI TERCİHİ

Öğrenciler, Yargıtay’ın yayımladığı emsal kararlar üzerinden veri çekerek model eğitimi yaptıklarını ifade ediyor. Bunun nedeni olarak da Yargıtay kararlarının alt derece mahkemeleri üzerinde nihai nitelikte yönlendirici olması ve bozma/onanma katmanlarının büyük ölçüde tamamlanmış olması gösteriliyor. UYAP gibi platformlarda farklı aşamalardaki kararların karışık biçimde bulunmasının model tutarlılığını zorlayabileceği belirtildi.

ARAYÜZ VE KULLANICI ERİŞİMİ

Hazırlanan web tabanlı arayüz sayesinde kullanıcı, metin kutusuna olayın ana unsurlarını ya da sorusunu giriyor. Sistem, uygun kategoriyi tespit etmeye çalışıp ilgili emsal kümelerinden ayıklanmış içgörüleri özetleyerek bir ön değerlendirme çıktısı veriyor. Böylece manuel taramada harcanan zaman azaltılmak isteniyor.

AVUKATLARA SAĞLADIĞI AVANTAJLAR

Ekip, LexAI’nin avukatların yoğun geçen emsal arama ve karşılaştırma sürecini kısaltarak daha fazla dosyaya stratejik zaman ayırmasına katkı sunabileceğini savunuyor. Model; nihai hukuki görüş, savunma ya da dava dilekçesi yerine hazırlık ve yönlendirme katmanında konumlandırılıyor.

DİĞER ARAÇLARDAN FARKI

Öğrenciler, genel amaçlı sohbet amaçlı yapay zekaların (örneğin küresel modellerin) Türk hukuk sisteminin güncel ve bağlamsal gereklerini birebir yansıtmakta eksik kalabildiğini; LexAI’nin ise doğrudan yerel emsal karar gövdesiyle eğitildiği için isabet oranını artırmayı amaçladığını belirtiyor.

TEKNİK SINIRLILIKLAR

Mevcut sürüm; veri çeşitliliği, karar metinlerinin standart dışı biçimleri, bazı hukuki dallarda yetersiz örnek sayısı ve donanım sınırlamaları nedeniyle henüz tüm hukuk alanlarını kapsayamıyor. Ekip, modelin “kesin hüküm” vermediğini, sadece olasılık temelli öngörü sunduğunu özellikle vurguluyor.

GELECEK GELİŞTİRMELER

Önümüzdeki aşamada daha geniş ölçekli anonimleştirilmiş veri setleri, alan bazlı ince ayar (fine-tuning), çok dilli modül ve karar kronolojisi görselleştirmeleri eklenmesi planlanıyor. Ayrıca yanıtların güven puanı (confidence score) ile birlikte verilmesi hedefleniyor.

TOPLUMSAL ERİŞİLEBİLİRLİK HEDEFİ

Öğrenciler, erken aşama hukuki merak ve temel danışma ihtiyacında bireylerin bilgiye daha hızlı yönlendirilmesiyle adalete erişimin kolaylaşabileceğini ifade ediyor. Bunun avukatların yerini alma değil, ön tarama yükünü azaltma amacı taşıdığını söylüyorlar.

ETİK VE SORUMLULUK VURGUSU

Ekip, model çıktılarına dayanarak nihai hukuki karar verilmemesi, profesyonel görüş zorunluluğunun korunması ve güncel mevzuat değişikliklerinin insan denetimiyle izlenmesi gerektiğini belirtiyor. Şeffaflık ve veri mahremiyeti ilkeleri üzerinde çalıştıklarını aktarıyorlar.

GENEL DEĞERLENDİRME

Üniversite içi proje değerlendirmesinde üçüncülük elde eden LexAI, öğrencilerin hukuk teknolojileri alanında yerli çözümler geliştirme potansiyeline dikkat çekti. Ekip, daha fazla destek ve veri erişimiyle sistemin doğruluk ve kapsamını genişletmek istiyor.