Kuraklık tarımı vurdu: Verimde sert düşüş, risk artıyor
İç Anadolu’dan Ege’ye birçok bölgede kuraklık buğdaydan zeytine pek çok ürünü etkiledi; uzmanlar sulamada teknoloji ve arz artışı çağrısı yapıyor.
KURAKLIK TÜRKİYE’DE TARIMSAL ÜRETİMİ SARSIYOR
Türkiye genelinde etkisini artıran kuraklık, tarla, bahçe ve meralardan ormanlık alanlara kadar geniş bir yelpazede üretimi zorluyor. Uzmanlara göre bu tarım yılında toprak neminin hızla düşmesi, buğday ve mısır gibi stratejik ürünlerde verim kaybını belirginleştirdi.
METEOROLOJİ VERİLERİ KURAKLIĞIN ŞİDDETİNİ ORTAYA KOYUYOR
Standartlaştırılmış Yağış İndeksi verileri, Ağustos 2025’te ülke yüzeyinin yarıdan fazlasının “çok şiddetli” ile “olağanüstü” kuraklık aralığında olduğunu gösterdi. Eylül’de de etkiler sürdü. Özellikle İç Anadolu’nun batı ve güney kesimlerinde toprak nemi geriledi, rekolte beklentileri aşağı yönlü güncellendi.
EN FAZLA KAYIP BEKLENEN ÜRÜNLER
Uzman değerlendirmelerine göre verim düşüşü en çok buğday, arpa, yulaf gibi tahıllarla ayçiçeği, pamuk, zeytin ve şeker pancarında görülüyor. Ayrıca keten, domates, kışlık patates, soğan, havuç gibi tarla ürünleri; nar, limon, çilek, kiraz ve badem gibi bahçe bitkilerinde de kayıpların ciddi boyutlara ulaşması bekleniyor.
BÖLGE BÖLGE ETKİ: İÇ ANADOLU’DAN KARADENİZ’E
İç Anadolu’da buğday, arpa ve yulaf başı çekiyor. Marmara ve Ege’de patates, soğan ve zeytin; Akdeniz’de limon, domates ve çilek; Güneydoğu’da pamuk ve mısır; Karadeniz’de çay ve kivi düşüşten nasibini aldı. Verim ve verim unsurlarındaki kayıpların genel aralıkta yüzde 4-65 bandında seyrettiği aktarılıyor.
METEOROLOJİK KURAKLIKTAN HİDROLOJİK RİSKE
Süreç, meteorolojik kuraklıkla başlayıp tarımsal kuraklığa dönüştü; yer yer hidrolojik kuraklık belirtileri de öne çıktı. Hatalı sulama uygulamaları, yeraltı sularının aşırı çekimi ve izinsiz kuyular, etkileri derinleştiriyor. Artan sıcaklıklar, toprak profilindeki sınırlı nemi hızla buharlaştırarak bitkilerin fizyolojik süreçlerini bozuyor, çiçeklenme ve hasat takvimleri sapıyor.
SULAMADA TEKNOLOJİ: DAMLA SULAMA VE KAPALI KANAL
Baraj ve yeraltı su seviyelerindeki gerileme sulama riskini artırıyor. Uzmanlar, öğle saatlerinde sulamadan kaçınılmasını; sabah erken ya da akşam serinliğinde, damla sulama ve kapalı kanal sistemlerinin kullanılmasını öneriyor. Aksi halde buharlaşma kayıpları artarak kuraklık baskısını büyütüyor.
KISA VADEDE DAYANIKLI TÜRLERE GEÇİŞ
Nohut, mercimek, haşhaş, lavanta, adaçayı, sumak, nane, kabak, kuru soğan, keten, kinoa ve marul gibi kurağa dayanıklı türlerin ekim alanlarının artırılması kısa vadede öneriliyor. Çiftçiler ürün desenini buna göre ayarlarken, mevcut sigorta ve sulama uygulamalarının güçlendirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
UZUN VADELİ STRATEJİ: SU HASADI VE AKILLI TARIM
Yağmur suyu hasadı, mikro su hasadı, gölgeleme ve rüzgar kıran gibi yöntemlerle suyun korunması amaçlanmalı. Minimum toprak işleme, malçlama, kuru tarım teknikleri, akıllı tarım, drone ve yapay zekâ uygulamaları yaygınlaştırılmalı. Organik gübreleme ve düzenli toprak analiziyle verimlilik ve su tutma kapasitesi artırılmalı.
KOOPERATİFLEŞME VE EĞİTİM ŞART
Girdi tedariki ve pazarlamada etkin kooperatif modelleri, üreticinin risk yönetimini kolaylaştırıyor. İlgili kurumların desteğiyle periyodik bilgilendirme toplantıları ve eğitimler, kuraklığa uyum kapasitesini güçlendiriyor. Bu bütüncül yaklaşım olmadan kuraklık döngülerinin tarıma maliyeti artmaya devam edecek.