Trump'tan Hamsa'a sert uyarı: Onları öldürürüz
ABD Başkanı Donald Trump, Gazze’de yürürlükte olan ateşkese rağmen tansiyonu yükselten açıklamalar yaptı. Sosyal medya hesabından mesaj yayımlayan Trump, Hamas’ın saldırılarını sürdürmesi halinde “onları öldürmekten başka seçenek kalmayacağını” söyledi. Trump’ın ifadeleri, bölgede kırılgan şekilde süren ateşkesin geleceğine dair yeni soru işaretleri doğurdu.
Trump, mesajında “Eğer Hamas, Gazze’de insanları öldürmeyi sürdürürse—ki bu anlaşmada yok—bizim de gidip onları öldürmekten başka seçeneğimiz kalmayacak” dedi. Bu sözler, Washington’un ateşkes mimarisi içinde sert bir caydırıcılık dili benimsediğini ve sürecin devamını Hamas’ın sahadaki davranışına bağladığını gösteriyor.
HAMAS’TAN ANINDA YANIT: “HER TÜRLÜ VESAYETİ REDDEDİYORUZ”
Trump’ın tehdidine Hamas cephesinden gecikmeyen bir açıklama geldi. Yapılan duyuruda “Üzerimizde her türlü vesayet biçimini reddediyoruz” denilerek, örgütün siyasi ve askerî çizgisini dış müdahaleye kapalı gördüğünü ortaya koyan bir ton benimsendi. Bu karşılık, ateşkese rağmen tarafların söylemde bir “sertleşme döngüsü”ne girdiğini işaret ediyor.
PUTİN İLE GÖRÜŞME VE “BUDAPEŞTE ZİRVESİ” İMASI
Trump, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le telefon görüşmesi yaptığını ve temasın “verimli” geçtiğini duyurdu. Açıklamasına göre Putin, Orta Doğu’da sağlanan barış adımları dolayısıyla Trump’ı tebrik etti; iki liderin danışmanlarının gelecek hafta bir araya gelmesi planlandı. Trump ayrıca, Ukrayna savaşını sonlandırmaya dönük çabalar çerçevesinde Macaristan’ın başkenti Budapeşte’de Putin’le yüz yüze görüşebileceğini, yarın Oval Ofis’te Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile detayları ele alacağını söyledi.
ATEŞKESİN ARKA PLANI: TARAFLARIN KABUL ETTİĞİ PLANIN ÇERÇEVESİ
Washington, Kahire—Doha—Ankara hattında yürütülen temaslarla ateşkesin ilk aşamasının kabul edildiğini açıklamıştı. Hamas da anlaşmayı doğrulamış, arabulucu ülkelerin rolüne dikkat çekmişti. İsrail tarafı kabine onayıyla plana “evet” derken, ateşkesin sahadaki uygulaması ve esir değişimi takvimi kritik başlıklar olarak öne çıktı.
TRUMP’IN 20 MADDELİK GAZZE ÇERÇEVESİ: GÜVENLİK, YÖNETİŞİM, YENİDEN İNŞA
Beyaz Saray’ın kamuoyuna sunduğu 20 maddelik taslakta üç eksen öne çıkıyor: güvenlik ve silahsızlandırma, yönetişim ve geçiş idaresi, yeniden inşa ve ekonomik canlanma. Buna göre Gazze’nin terörden arındırılması, silah ve tünel altyapısının kalıcı olarak devre dışı bırakılması, bağımsız denetim mekanizmalarıyla doğrulanması; geçici, teknokratik ve siyasi açıdan tarafsız bir Filistin komitesinin uluslararası gözetimle kamu hizmetlerini yürütmesi; Birleşmiş Milletler ve Kızılhaç kanalıyla kesintisiz insani yardım akışı, altyapıların onarımı ve özel ekonomik bölge benzeri üretim/istihdam odaklı projeler planın omurgasını oluşturuyor.
Tasarım; rehinelerin iadesi ve karşılıklı mahkûm takası için aşamalı bir takvim, Uluslararası İstikrar Gücü (ISF) aracılığıyla güvenlik geçişi, Filistin polis gücünün eğitimi ve sınır güvenliğinin Mısır—İsrail—ISF koordinasyonuyla sağlanmasını içeriyor. İsrail’in Gazze’yi ilhak etmeyeceği; IDF’nin güvenlik kriterleri sağlandıkça kademeli çekileceği vurgulanıyor. Plan; dinler arası diyalog, nefret söyleminin azaltılması ve uzun vadede Filistinlilerin kendi kaderini tayin yolunun “reform ve yönetişim şartlarına” bağlanması gibi siyasi ufuk maddeleri de içeriyor.
SÜRECİN KIRILGAN NOKTALARI: ESİR TAKASI, SAHADAKİ İHLALLER VE GÜVENLİK GARANTİLERİ
Her ateşkesin kaderini belirleyen unsur sahadaki uygulama. Şu aşamada esir değişimi başlığı, yardımların engelsiz akışı ve sivil alanların güvenliği en kritik sınamalar. Taraflardan birinin takvimi aksatması ya da yerel düzeyli ihlaller (sıcak temas, hedefli saldırı, insansız hava araçlarıyla taciz vb.) ateşkesin meşruiyetini aşındırabilir. Bu nedenle denetim ve doğrulama mekanizmalarının hızlı ve şeffaf çalışması gerekiyor.
WASHINGTON’UN MESAJI VE ÖNÜMÜZDEKİ HAFTA
Trump’ın Hamas’a yönelik “ölümcül karşılık” tehdidi, ABD’nin ateşkes mimarisinde “koşullu destek—sert caydırıcılık” hattına yerleştiğini gösteriyor. Putin—Zelenski—Trump üçgeninde duyurulan temas takvimi ise Orta Doğu—Avrupa güvenlik dosyalarının birbirine eklemlendiği bir döneme işaret ediyor. Önümüzdeki hafta yapılacak danışmanlar toplantıları ve olası Budapeşte buluşmasına dair netleşecek takvim, hem Gazze’deki ateşkesin dayanıklılığı hem de Ukrayna sahasındaki diplomatik zemin açısından belirleyici olacak.