Hangi ilaçlarla hangi gıdalar birlikte tüketilmemeli?
Bazı yiyecekler ve içecekler, kullandığınız ilaçların etkisini azaltabilir ya da yan etkilerini artırabilir. Peki hangi ilaçlarla hangi gıdalar bir arada alınmamalı? İşte uzman görüşleriyle ilaç-gıda etkileşimlerinde en sık yapılan hatalar ve dikkat edilmesi gereken noktalar...
İlaç-Gıda Etkileşimi Nedir?
İlaç-gıda etkileşimi, yediğimiz veya içtiğimiz bir besinin vücuttaki ilacın emilimini, dağılımını ya da etkisini değiştirmesi durumudur. Bazı gıdalar ilaçların etkisini güçlendirirken, bazıları azaltabilir hatta zararlı sonuçlara yol açabilir. Uzmanlar, özellikle sık kullanılan ağrı kesiciler, antibiyotikler, tansiyon ve kolesterol ilaçlarının gıdalarla etkileşime açık olduğunu belirtiyor.
1. Süt Ürünleri ve Antibiyotikler
Süt, yoğurt ve peynir gibi süt ürünleri tetrasiklin ve fluorokinolon grubu antibiyotiklerle birlikte alındığında ilacın etkinliğini azaltabiliyor. Bunun nedeni, süt ürünlerindeki kalsiyumun antibiyotiğe bağlanarak vücuda emilimini zorlaştırması.
Uzman önerisi: Antibiyotikleri süt ürünlerinden en az 2 saat önce veya sonra almak gerekir.
2. Greyfurt Suyu ve Kalp, Kolesterol İlaçları
Greyfurt ve greyfurt suyu, bazı ilaçlarla en tehlikeli etkileşimlere neden olabiliyor. Bu meyvede bulunan furanokumarin adlı madde, ilaçların karaciğerde parçalanmasını sağlayan enzimleri baskılıyor. Bu durum, özellikle kolesterol düşürücü statinler, kalp ritim ilaçları ve bazı tansiyon ilaçlarında kandaki ilaç düzeyinin tehlikeli şekilde artmasına yol açabiliyor.
Uzman uyarısı: Greyfurt suyu içenlerin bu ilaçları kullanmadan en az 24 saat beklemesi öneriliyor.
3. Muz ve Tansiyon İlaçları
Muz, potasyum bakımından zengin bir besin. Ancak ACE inhibitörleri ve idrar söktürücü (diüretik) ilaçlarla birlikte tüketildiğinde kanda potasyum seviyesi aşırı yükselebiliyor. Bu durum kalp ritim bozukluklarına ve kas güçsüzlüğüne neden olabilir.
Uzman önerisi: Tansiyon ilacı kullananlar muz, avokado ve patates gibi potasyum açısından zengin gıdaları sınırlı tüketmeli.
4. Yeşil Yapraklı Sebzeler ve Kan Sulandırıcılar
Ispanak, brokoli, lahana ve pazı gibi yeşil sebzeler, K vitamini açısından zengindir. Ancak bu vitamin, warfarin gibi kan sulandırıcı ilaçların etkisini azaltabiliyor. Warfarin kullanan kişilerde K vitamini alımındaki ani değişiklik, kan pıhtılaşmasını etkileyebilir.
Uzman önerisi: Bu sebzeleri tamamen kesmek yerine, her gün aynı miktarda tüketmek denge sağlar.
5. Kahve, Çay ve Demir Takviyeleri
Kafein içeren içecekler, demir takviyesinin vücutta emilimini azaltır. Aynı zamanda antibiyotik veya sakinleştirici ilaçlarla birlikte alındığında sinirlilik, çarpıntı ve mide rahatsızlığına neden olabilir.
Uzman önerisi: Demir içeren ilaçları kahve veya çaydan en az 1 saat önce veya sonra almak gerekir.
6. Alkol ve Ağrı Kesiciler
Alkol, özellikle parasetamol, ibuprofen veya aspirin gibi ağrı kesicilerle birlikte alındığında karaciğer hasarı ve mide kanaması riskini artırır.
Uzman uyarısı: Ağrı kesici kullanımı sırasında kesinlikle alkol alınmamalıdır.
7. Lifli Gıdalar ve Tiroid İlaçları
Tam tahıllı ürünler, yulaf ve keten tohumu gibi yüksek lifli gıdalar, levotiroksin (tiroid hormonu ilaçları) emilimini azaltabiliyor.
Uzman önerisi: Tiroid ilaçları sabah aç karnına alınmalı ve sonrasında en az 30 dakika herhangi bir gıda tüketilmemeli.
8. Tuz ve Kortizon İçeren İlaçlar
Kortizon içeren ilaçlar, vücutta su ve sodyum tutulumuna yol açar. Tuzlu gıdalarla birlikte tüketildiğinde ödem ve tansiyon artışı görülebilir.
Uzman önerisi: Kortizon tedavisi süresince tuz ve işlenmiş gıdalar sınırlanmalıdır.
İlaçlar Hangi Sıvıyla Alınmalı?
Uzmanlar, ilaçların genellikle sade su ile alınması gerektiğini vurguluyor. Meyve suyu, süt, kahve veya bitki çayları ilacın emilimini olumsuz etkileyebilir. Ayrıca, mide koruyucu ve antibiyotik gibi bazı ilaçlar tok karnına, bazıları ise aç karnına alınmalıdır. Bu nedenle ilacın prospektüsü mutlaka okunmalı ve eczacıdan bilgi alınmalıdır.
Sonuç: Doğru İlaç Kullanımı İçin Gıdalara Dikkat Şart
Günlük beslenmede masum görünen bazı yiyecekler, ilaçların etkisini ciddi şekilde değiştirebilir. Uzmanlar, ilaç kullanırken “ne yediğinizi” bilmenin en az ilacın kendisi kadar önemli olduğunu belirtiyor. Herhangi bir ilaçla birlikte alınacak gıdalar konusunda en doğru bilgiyi doktor veya eczacıdan almak, olası yan etkileri önlemenin en güvenli yoludur.