Akciğer Embolisi nedir?

Akciğer embolisi, genellikle kan pıhtılarının (emboli) akciğerlerin arterlerine tıkanması sonucu ortaya çıkan bir tıbbi durumdur. Bu emboliler genellikle bacaklardaki derin ven trombozu gibi başka bir bölgeden koparak kan dolaşımı yoluyla akciğerlere taşınır. Bu duruma "pulmoner emboli" de denir.

Akciğer embolisi, akciğer arterlerinin tıkanması nedeniyle oksijen ve karbondioksit gazlarının alışverişini etkileyebilir. Hafif vakalarda, semptomlar hafif olabilir veya hiç belirti göstermeyebilir. Ancak büyük veya çoklu emboliler, solunum zorluğu, göğüs ağrısı, öksürük (bazen kanlı balgamla birlikte), hızlı kalp atışı gibi belirtilere yol açabilir. Ayrıca, embolinin boyutuna bağlı olarak ciddi durumlar hayatı tehdit edebilir.

Akciğer embolisi neden meydana gelir? 

Akciğer embolisinin temel nedeni, genellikle başka bir bölgedeki damarlarda oluşan kan pıhtılarının koparak kan dolaşımı yoluyla akciğerlere taşınmasıdır. Bu pıhtılar genellikle derin ven trombozu (DVT) adı verilen bir durumun sonucudur. Derin ven trombozu, genellikle bacakların derin toplardamarlarında oluşan kan pıhtılarıdır.

Derin ven trombozu nedeniyle akciğer embolisi oluşumuna dair ana faktörler şunlar olabilir:

1. Kan Pıhtılarının Kopması: Derin ven trombozu olan bölgedeki bir kan pıhtısı kopup akciğerlere doğru hareket edebilir. Bu pıhtı, akciğer arterlerinden birine ulaştığında, daha dar olan damarlarda sıkışabilir ve akciğer arterlerinin tıkanmasına neden olabilir.
2. Staza Bağlı Pıhtılaşma: Uzun süre hareketsiz kaldığınızda veya uzun süre oturduğunuzda, kan akışı yavaşlayabilir. Bu, kanın damarlarda pıhtılaşma riskini artırabilir. Uzun süreli uçuşlar veya uzun süre yatak istirahati gerektiren durumlar gibi durumlar, bu tür staza bağlı pıhtılaşma riskini artırabilir.
3. Risk Faktörleri: Derin ven trombozu ve dolayısıyla akciğer embolisi riskini artıran bir dizi faktör bulunmaktadır. Bu faktörler arasında aşağıdakiler yer alabilir:
   • Daha önce derin ven trombozu veya akciğer embolisi geçirme öyküsü
   • Cerrahi operasyon geçirme
   • Aktif kanser tedavisi görme
   • Kalp yetmezliği veya solunum sıkıntısı gibi durumlar
   • Hamilelik veya doğum sonrası dönem
   • Obezite
   • Sigara içmek
   • Hormon replasman tedavisi veya doğum kontrol hapları gibi ilaçlar kullanmak
4. Kalıtımsal Faktörler: Aile geçmişi, derin ven trombozu ve akciğer embolisi riskini artırabilir.

Akciğer embolisi belirtileri neler? 

Akciğer embolisinin belirtileri, embolinin boyutuna, konumuna ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişebilir. Ayrıca, bazı vakalarda semptomlar hafif olabilir veya hiç belirti göstermeyebilir. Ancak genellikle aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaçı görülebilir:

1. Solunum Zorluğu: Akciğer embolisinin en yaygın belirtisi solunum güçlüğüdür. Hızla artan solunum hızı, derin nefes alma gereksinimi veya nefes almada zorlanma gibi semptomlar gözlenebilir.
2. Göğüs Ağrısı: Göğüs ağrısı veya rahatsızlık, akciğer embolisinin belirtilerinden biridir. Ağrı genellikle derin nefes alırken veya öksürürken artabilir. Göğüs ağrısı bazen kalp krizi ile karıştırılabilir, bu nedenle bu tür semptomlarda tıbbi yardım aranmalıdır.
3. Öksürük: Öksürük, bazen kanlı balgamla birlikte gelir. Bu, akciğer embolisinin bir işareti olabilir.
4. Hızlı Kalp Atışı: Akciğer embolisi, kalp atış hızını artırabilir. Hızlı veya düzensiz kalp atışları hissedilebilir.
5. Bayılma veya Baş Dönmesi: Kan akışının bozulması sonucu bayılma veya baş dönmesi gibi semptomlar görülebilir.
6. Ateş: Akciğer embolisi bazen ateşe yol açabilir, ancak bu belirti her zaman olmayabilir.
7. Bacak Şişliği ve Ağrısı: Akciğer embolisinin temel nedenlerinden biri olan derin ven trombozu, bacaklarda şişlik, ağrı veya hassasiyete neden olabilir.
8. Ciltte Solgunluk veya Mavi Renkle Değişiklik: Cilt renginde solgunluk veya mavimsi renk değişikliği, oksijen eksikliğinin bir belirtisi olabilir.

Akciğer embolisi tedavi yöntemleri neler?

Akciğer embolisinin tedavi yöntemleri, embolinin boyutuna, hastanın genel sağlık durumuna ve semptomların ciddiyetine bağlı olarak değişebilir. Tedavi amaçları, akciğer arterlerinin açıklığını sağlamak, embolinin büyümesini önlemek ve yeni pıhtı oluşumunu engellemektir. İşte akciğer embolisi tedavisinde kullanılan bazı yöntemler:

1. Antikoagülan İlaçlar (Kan İncelticiler): En yaygın kullanılan tedavi yöntemi antikoagülan ilaçlardır. Bu ilaçlar kanın pıhtılaşmasını engelleyerek mevcut pıhtının büyümesini ve yeni pıhtıların oluşumunu engellemeye yardımcı olur. Warfarin, heparin ve doğrudan oral antikoagülanlar (DOAC'lar) gibi ilaçlar bu amaçla kullanılabilir.
2. Trombolitik İlaçlar: Büyük veya ciddi embolilerde, pıhtıyı çözmek ve akciğer arterini açmak için trombolitik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar kan pıhtılarını çözmeye yardımcı olur, ancak bazı durumlarda kanamaya neden olabilirler.
3. Embolinin Cerrahi Çıkarılması: Nadir durumlarda, büyük pıhtıları çıkarmak için cerrahi müdahale gerekebilir. Bu tür cerrahi müdahalelere pulmoner embolektomi adı verilir.
4. Filtre Takılması: Özellikle tekrarlayan embolileri önlemek için vücuttan kopan pıhtıların akciğerlere gitmesini engellemek amacıyla vena cava filtrosu adı verilen cihazlar kullanılabilir. Bu filtreler büyük toplardamarlara yerleştirilir.
5. Oksijen Tedavisi: Solunum zorluğu yaşayan hastalara oksijen tedavisi uygulanabilir. Bu tedavi, vücudun oksijen ihtiyacını karşılamak için kullanılır.