On ülke BM’de Filistin’i tanımaya hazır

ON ÜLKE BM GENEL KURULUNDA TANIMA AÇIKLAYACAK

Fransa, İngiltere, Kanada, Avustralya, Belçika, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Andorra ve San Marino yönetimleri, New York’ta başlayacak Birleşmiş Milletler 80. Genel Kurulu marjında Filistin Devletini tanıdıklarını ilan etmeye hazırlanıyor. Böylece iki devletli çözüm vizyonuna siyasi ivme kazandırılması amaçlanıyor.

NEW YORK’TA İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM KONFERANSI HAZIRLIĞI

Liderler yarın BM çatısı altında Filistin sorununun barışçıl çözümünü ve iki devletli mimarinin uygulanmasını tartışacak uluslararası bir konferansta buluşacak. Oturumda çok sayıda başkentten eş zamanlı tanıma beyanlarının duyurulması bekleniyor.

GAZZE’DEKİ İNSANİ KRİZ DİPLOMASİYİ HIZLANDIRDI

İsrail’in Gazze’ye yönelik süregelen hava ve kara operasyonları sonucunda ortaya çıkan ağır insani tablo, başkentlerde “gecikmiş siyasi adım” değerlendirmelerine yol açtı. Filistin’in tanınması, bu ülkeler tarafından hem hukuki hakların teyidi hem de sivil kayıplara karşı güçlü bir diplomatik işaret olarak sunuluyor.

BELÇİKA’NIN MESAJI VE KABİNE KARARI

Belçika federal hükümeti ay başında yaptığı olağanüstü toplantı sonrasında Filistin’i tanıma iradesini resmileştirme kararı aldığını duyurdu. Kabine metninde Gazze’deki insani trajedi ve İsrail’in uluslararası hukuka aykırı eylemleri vurgulanırken, BM Genel Kurulu haftasında açıklanacak tanıma ile “kuvvetli bir siyasi ve diplomatik mesaj” verilmek istendiği kaydedildi. Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Maxime Prevot, kararı İsrail’e yönelik açık bir uyarı olarak nitelendirip Gazze’de yaşananları en ağır ifadelerle eleştirdi.

MACRON’UN ABBAS GÖRÜŞMESİ VE FRANSA’NIN PLANI

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 19 Eylül’de Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ile yaptığı telefon görüşmesinde Paris’in 22 Eylül’de tanıma açıklaması yapma niyetini paylaştı. Macron bu adımı kapsamlı bir barış planının unsuru olarak tanımlarken, Filistin yönetiminden reform ve güvenlik taahhütlerinin yerine getirilmesini beklediklerini ifade etti.

İNGİLTERE’NİN AÇIKLAMAYA HAZIRLANDIĞI SÜREÇ

İngiliz basınında yer alan haberlere göre Başbakan Keir Starmer’ın, öğleden sonra yapması öngörülen bir açıklamayla Filistin’i resmen tanıdıklarını ilan etmesi bekleniyor. Starmer yaz aylarında, İsrail’in belirli koşulları karşılamaması ve kalıcı ateşkese yanaşmaması halinde eylül döneminde tanımaya gidileceğini belirtmişti.

KANADA’NIN KOŞULLU TANIMA ÇERÇEVESİ

Kanada Başbakanı Mark Carney, temmuz ayında İsrail’in Gazze’deki uygulamalarını kınayarak Filistin’i devlet olarak tanıma kararını BM Genel Kurulu bağlamında duyuracaklarını söyledi. 16 Eylül tarihli Başbakanlık açıklamasında tanıma sürecinin; 2026’da Hamas’ın rol almayacağı genel seçim düzenlenmesi, yönetişim ve mali şeffaflık reformlarıyla Filistin’in silahsızlandırılmasına yönelik çerçeveye dayandığı aktarıldı.

AVUSTRALYA’NIN İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM VURGUSU

Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, ağustos sonunda kabine toplantısı sonrası Filistin’i tanıma yönünde siyasi karar aldıklarını açıkladı. Albanese, iki devletli çözümü “şiddet kısır döngüsünü kıracak insani umut” şeklinde tanımlayarak adımı BM platformunda resmileştireceklerini belirtti.

LÜKSEMBURG MALTA VE PORTEKİZ’İN SİYASİ HATLARI

Lüksemburg Başbakanı Luc Frieden ile Dışişleri Bakanı Xavier Bettel parlamentodaki konuşmalarında tanımanın iki devletli ilkenin hayata geçirilmesi için gerekli olduğunu söyledi. Malta adına Daimi Sekreter Christopher Cutajar, BM Genel Kurulundaki hitabında eylül oturumlarında resmi tanımaya gidileceğini duyurdu. Portekiz Dışişleri Bakanı Paulo Rangel ise temmuz açıklamasında “Süreç ilerliyor, tanımayı engelleyecek bir unsur görülmedi” değerlendirmesinde bulundu.

ANDORRA VE SAN MARİNO’NUN PARLAMENTO KARARLARI

Andorra, “New York Çağrısı” olarak bilinen ve Filistin’in tanınmasını iki devletli çözüm açısından “temel adım” diye niteleyen deklarasyona imza atan 15 ülkeden biri oldu. San Marino Parlamentosu ise 15 Mayıs’ta aldığı tavsiye kararıyla hükümete yıl bitmeden Filistin’i tanıma yönünde oy birliğiyle yetki verdi.

FİLİSTİN’İN TEPKİSİ VE TÜRKİYE’NİN POZİSYONU

Filistin Dışişleri Bakanlığı, söz konusu ülkelerin iradelerini memnuniyetle karşılayarak diğer devletlere de benzer adımlar atma çağrısı yaptı. Türkiye ise uzun süredir her uluslararası platformda Filistin’in devlet olarak tanınmasının kalıcı barışın önkoşulu olduğunu vurguluyor ve bu yöndeki diplomatik girişimlerini sürdürüyor.

İSRAİL’İN İLHAK TEHDİDİ VE ARTAN GERİLİM

İsrail hükümeti, Batı Şeria’nın belirli bölümlerini ilhak kartını gündemde tutarak tanıma açıklamaları öncesi başkentlere caydırıcı mesajlar iletiyor. İsrail’in güvenlik söylemini sertleştirmesi, diplomatik cephede tansiyonu yükseltirken, gözlemciler bunun tanımalar tamamlandıkça daha da sertleşebileceğini öngörüyor.

ABD’NİN TUTUMU VE OLASI SENARYOLAR

Washington yönetimi İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun olası ilhak planlarına açık ve bağlayıcı bir karşı çıkış sergilemiyor. ABD Senatörü Marco Rubio’nun tanımayı planlayan Avrupa hükümetlerini “sert tepkiyle” karşılaşabilecekleri yönünde uyarması, Washington’un sahaya dönük frenleyici bir mekanizma işletmeyeceği yorumlarını güçlendirdi.

KÜRESEL TANIMA SAYISI VE BEKLENEN ARTIŞ

Filistin, 15 Kasım 1988’de bağımsızlık ilanından bu yana BM üyesi 193 devletin 147’si tarafından tanındı. BM Genel Kurulu haftasında on yeni tanıma beyanının gelmesi halinde bu sayı 157’ye yükselecek ve iki devletli çözüm perspektifine yönelik diplomatik zemin daha geniş bir uluslararası meşruiyet tabanına kavuşmuş olacak.