Üretici fiyatları eylülde yükseldi, tezgâhlara zam geliyor!

TÜİK, TARIM ÜFE VERİLERİNİ AÇIKLADI! YÜZDE 5,8 ARTIŞ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) eylül ayına ilişkin Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım ÜFE) rakamlarını paylaştı. Açıklanan verilere göre endeks, bir önceki aya göre %5,8 artış kaydederken, geçen yılın aynı dönemine kıyasla %46,83 yükseldi.

AYLIK VE YILLIK ORANLARDA ÖNEMLİ YÜKSELİŞ

Endeks, eylülde önceki aya göre %5,8 artarken, geçen yılın aralık ayına göre %28,9, 12 aylık ortalamalara göre ise %37,98 yükseldi. TÜİK verileri, tarım sektöründe fiyat hareketlerinin oldukça dinamik olduğunu gösteriyor.

SEKTÖRLERDEKİ DEĞİŞİM AYRINTILARI

Sektör bazında incelendiğinde, tarım ve avcılık ürünleri ile ilgili hizmetlerde %6,28 artış görüldü. Orman ürünleri ve bağlantılı hizmetlerde ise artış daha sınırlı kalırken, sadece %0,25 olarak kaydedildi. Balık ve diğer su ürünleri ile balıkçılık destek hizmetlerinde ise %1,96 oranında azalma yaşandı.

ANA GRUPLARDA FİYAT HAREKETLERİ

Ana gruplarda bir önceki aya göre değişimler ise şöyle gerçekleşti: Tek yıllık bitkisel ürünler %5,1, çok yıllık bitkisel ürünler %4,38, canlı hayvanlar ve hayvansal ürünler ise %3,42 artış gösterdi. Bu artışlar, özellikle tarım üretim maliyetleri ve piyasa fiyatlarını doğrudan etkiliyor.

ALT GRUPLARDA YILLIK VE AYLIK ARTIŞLAR

Yıllık değişimlerde öne çıkan alt grup, %155,54 artış ile yumuşak çekirdekli ve sert çekirdekli meyveler oldu. Aylık bazda ise en yüksek artış %19,63 ile diğer ağaç ve çalı meyveleri ile sert kabuklu meyvelerde kaydedildi. Bu durum, söz konusu ürünlerde fiyat oynaklığının belirgin şekilde yüksek olduğunu ortaya koyuyor.

TARIM ÜFE’NİN EKONOMİYE ETKİLERİ: TEZGAHLAR ATEŞ PAHASI OLACAK

Tarım ÜFE’deki bu yükseliş, gıda fiyatları ve enflasyon üzerinde doğrudan etkili olabiliyor. Özellikle yüksek artış gösteren meyve grupları, tüketici fiyat endeksine de yansıyacak. Tarım sektöründeki üretici maliyetlerindeki değişim, önümüzdeki dönemde piyasalarda fiyat dalgalanmalarını artırabilir.

Eylül ayında Tarım ÜFE’nin hem aylık hem yıllık bazda ciddi artış göstermesi, tarım sektöründeki fiyat baskılarının sürdüğünü ortaya koyuyor. Özellikle meyve gruplarında kaydedilen yüksek artışlar, üretici ve tüketici fiyatları arasındaki farkı daha görünür hâle getiriyor.

TARIM ÜFE NEDİR VE NE İFADE EDER?

Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım ÜFE), çiftçiden veya üreticiden çıkan tarım ürünlerinin fiyatlarının zaman içindeki değişimini gösterir. Yani üretici seviyesindeki fiyat hareketlerini ölçer.

Örneğin, elma üreticisi geçen yıl kilosunu 10 TL’ye satıyorsa ve bu yıl 15,5 TL’ye satıyorsa, yıllık değişim %55 civarında olur (haberdeki yumuşak ve sert çekirdekli meyvelerde olduğu gibi).

Tarım ÜFE doğrudan market fiyatını göstermez, ama üretici maliyetindeki artışlar genellikle tüketici fiyatına yansır.

TEZGÂHLARA YANSIYAN ETKİLER

Üretici fiyatları yükseldiğinde, market ve pazarlarda satış fiyatları da genellikle artar.

Örneğin, yumuşak ve sert çekirdekli meyvelerde yıllık %155 artış olmuş; bu, marketlerde elma, şeftali, kayısı gibi meyvelerin geçen yıla göre çok daha pahalı olabileceği anlamına geliyor.

Aylık %19’luk artış gösteren diğer ağaç ve çalı meyveleri ile sert kabuklu meyveler de kısa vadede fiyatları yükseltir.

FİYATLARIN ARTMASININ NEDENLERİ

• Üretici maliyetleri: Gübre, yem, işçilik ve enerji fiyatları artıyor.
• Hava koşulları veya üretim azlığı: Kuraklık, don veya hastalık gibi faktörler ürün miktarını azaltır, fiyatı yükseltir.
• Talep: Özellikle mevsimsel talep artışı fiyatları yukarı çeker.

SONUÇ

Çiftçi fiyat artışını market fiyatına yansıtırsa, tüketici pazarda veya markette daha yüksek fiyatla karşılaşır.

Bu yıl özellikle meyve fiyatlarında ciddi artış beklenebilir.

Üretici ve tüketici fiyat farkı çok yüksek olduğunda, zincirde aracıların da kazanç payı artar ve fiyatlar daha da yükselir.