Psikoz nedir, belirtileri nelerdir?

Psikoz, bir kişinin gerçeklikten uzaklaştığı bir zihinsel durumdur. Kısacası, kişi duyduğu seslerin gerçek olduğunu sanabilir, olmayan şeyleri görebilir ya da çevresindeki olayları yanlış algılayabilir. Gerçekle hayal arasındaki çizginin silikleştiği bu durum, oldukça kafa karıştırıcı ve korkutucu olabilir. Ama hemen paniğe kapılmayın; psikoz bir hastalık değil, genelde başka bir durumun ya da hastalığın belirtisidir.

Psikoz, birçok farklı durumda ortaya çıkabilir. Şizofreni, bipolar bozukluk, ağır depresyon gibi zihinsel rahatsızlıkların yanı sıra, ciddi stres, travma, ilaç kullanımı ya da beyinle ilgili fiziksel hastalıklar da psikozu tetikleyebilir. Yani tek bir sebebi yoktur; her birey için farklı bir şekilde ortaya çıkabilir.

Peki, belirtileri nelerdir? Psikoz yaşayan bir kişi genelde halüsinasyonlar ve sanrılar yaşar. Halüsinasyon, aslında olmayan bir şeyi görme, duyma, hissetme ya da koklama durumudur. Örneğin, hiç kimsenin konuşmadığı bir ortamda "birinin size seslendiğini" duyabilirsiniz. Bu sesler, çoğu zaman tehdit edici ya da yönlendirici olabilir.

Sanrı ise yanlış ya da gerçek dışı inançlara sahip olmaktır. Mesela, birinin size zarar vermek için plan yaptığına inanmak ya da kendinizi çok özel, dünyayı kurtaracak bir figür olarak görmek gibi... Sanrılar kişinin hayatını ciddi anlamda etkileyebilir ve çevresiyle olan ilişkilerinde sorunlara yol açabilir.

Psikozun diğer belirtileri arasında düşünce karışıklığı da bulunur. Kişi, ne düşündüğünü ya da ne söylemek istediğini toparlayamaz. Cümleleri anlam kaybeder, konuşmalar dağınık hale gelir. Bazen kişi, mantıklı bir şekilde iletişim kurmakta zorlanabilir.

Duygusal dalgalanmalar da psikozun bir diğer belirtisidir. Kişi bir an çok mutlu, bir an çok korkmuş ya da üzgün hissedebilir. Çevresindeki insanların niyetlerini yanlış anlayabilir ya da en basit olayları bile tehdit olarak algılayabilir.

Psikoz yaşayan kişiler, genelde toplumdan uzaklaşır ve içine kapanır. Sosyal ilişkiler zayıflar, iş ya da okul hayatında sorunlar başlar. Ayrıca günlük aktiviteler bile zorlu hale gelebilir; kişinin kendi bakımı bile aksayabilir.

Psikozun belirtileri bazen yavaş yavaş gelişir, bazen ise ani bir şekilde ortaya çıkar. Bu yüzden fark edilmesi her zaman kolay değildir. Ancak bir kişi gerçeklikle bağını koparmaya başladıysa, bu durumun ciddiye alınması gerekir. Çünkü erken müdahale, tedavide oldukça büyük bir fark yaratabilir.

Psikoz tedavi edilebilir bir durumdur. Çoğu zaman ilaç tedavisi ve terapi birlikte uygulanır. Antipsikotik ilaçlar, kişinin yaşadığı halüsinasyonları ve sanrıları azaltmaya yardımcı olur. Bunun yanında bireysel ya da grup terapileri, kişinin düşünce süreçlerini daha iyi anlamasına ve kontrol etmesine yardımcı olabilir.

Aile ve sosyal destek de tedavinin önemli bir parçasıdır. Psikoz yaşayan birine nasıl yaklaşılması gerektiğini öğrenmek, hem kişinin iyileşme sürecini hızlandırır hem de yakın çevresinin bu durumla daha sağlıklı başa çıkmasını sağlar.

Eğer çevrenizde böyle bir durum yaşayan biri varsa, ona destek olmak ve profesyonel yardım almasını sağlamak, yapabileceğiniz en iyi şeylerden biri. Çünkü her zorluğun bir çözümü vardır, yeter ki zamanında harekete geçilsin.