Bir çocuğa bisiklet kullanmayı öğretirken önce denge kurmasını sağlarsınız. Peki ya dijital dünyada 'dengeli' olmayı kim öğretiyor? İşte medya okuryazarlığı tam da bu: Dijital dünyada düşmeden ilerleyebilme becerisi!
DİJİTAL DÜNYANIN YENİ ABC'Sİ
Gerçek: OECD verilerine göre 12-15 yaş arası çocukların %73'ü okulda medya okuryazarlığı dersi almadı
Neden Önemli?
- Bir reklam ile haber arasındaki farkı anlamak
- Photoshop'lu görselleri tespit edebilmek
- "Bilimsel araştırma" diye sunulan sahte istatistikleri çözebilmek
Çarpıcı Örnek: Finlandiya'da 2014'ten beri zorunlu olan ders sayesinde öğrenciler fake news'i %82 oranında tespit edebiliyor
ALGORİTMALAR BİZİ NASIL KANDIRIYOR?
a) Filtre Balonu Laboratuvarı:
- Adım 1: Arkadaşınızla aynı anda "iklim değişikliği" Google'da arayın
- Adım 2: Sonuçların nasıl farklılaştığını görün
- İçgörü: "Google bana sadece duymak istediklerimi gösteriyor!"
b) Duygusal Manipülasyon Testi:
- Bir haber başlığını 3 farklı şekilde yazın:
- "Ekonomide korkutan gelişme!"
- "Ekonomide beklenen istikrar"
- "Ekonomide teknik düzeltme"
- Farkı görün: Aynı veri, tamamen farklı hissettirebilir!
EVDE MEDYA OKURYAZARLIĞI EĞİTİMİ (AİLECE OYNAYABİLECEĞİNİZ 3 OYUN)
Oyun 1: "Gerçek mi, Sahte mi?"
- Aile fertleri sırayla ilginç haberler paylaşır
- Diğerleri bunun gerçek olup olmadığını tahmin eder
- Puan: Doğru tahmin başına 1 puan
Oyun 2: "Reklam Avcıları"
- TV'deki bir programı izlerken gizli reklamları tespit etme yarışı
- Ödül: En çok reklam bulan akşam yemeğinde tatlı kazanır!
Oyun 3: "Photoshop Dedektifleri"
- İnternetten bulunan bir görseldeki hileleri bulma
4. DİJİTAL DÜNYANIN 5 TEMEL KURALI
- Kaynak Kontrolü: "Bu bilgi nereden geliyor?"
- Tarih Doğrulama: "Bu bilgi ne kadar güncel?"
- Motivasyon Analizi: "Bunu bana neden gösteriyorlar?"
- Duygusal Farkındalık: "Bu içerik bana nasıl hissettiriyor?"
- Paylaşmadan Önce Dur: "Bunu paylaşmam kimlere zarar verebilir?"
TÜRKİYE'DE DURUM NE? (VE SİZ NE YAPABİLİRSİNİZ?)
Mevcut Durum: MEB müfredatında seçmeli ders ama...
- Okulların sadece %17'sinde aktif
- Çoğunlukla telafi dersleri işleniyor veya sınava hazırlık için test saati yapılıyor.
- Öğretmenlerin %63'ü "yeterli eğitim almadık" diyor
Siz Yapın:
- Çocuğunuzun okuluna medya okuryazarlığı kulübü önerin
- Yerel kütüphanede ücretsiz atölye organize edin
- #MedyaOkuryazarlığı etiketiyle farkındalık yayınları paylaşın
Bir çocuğa balık vermek yerine balık tutmayı öğretirseniz, bir ömür boyu karnını doyurur. Medya okuryazarlığı da dijital dünyada 'balık tutmayı' öğreten en önemli beceri. Çünkü bugünün dünyasında en değerli şey bilgi değil, doğru bilgiyi ayırt edebilme yeteneğidir!